Problemy żywieniowe i dieta dzieci z Zespołem Downa

Zespół Downa (ZD) lub trisomia 21 to genetycznie uwarunkowana choroba, charakteryzująca się obecnością i ekspresją trzech kopii genów znajdujących się na chromosomie 21. Zespół Downa jest najczęściej występująca wadą genetyczną wśród ludzi. W Polsce żyje ponad 60 tysięcy osób z ZD. Wachlarz możliwości zaburzeń występujących u dzieci i dorosłych z ZD jest bardzo szeroki. Trudno jest przewidzieć po urodzeniu stopień niepełnosprawności dziecka. Przy odpowiednim wsparciu i zachętach, osoba z zespołem Downa może osiągnąć swój indywidualny potencjał.

Problemy współistniejące u osób z zespołem Downa

Jednak są pewne ograniczenia wynikające z chorób współistniejących na jakie dzieci z zespołem Downa są narażone częściej od swych zdrowych rówieśników. Najczęściej są to:

• wady serca,
• celiakia,
• cukrzyca typu 1,
• niedoczynność tarczycy,
• otyłość,
• problemy z układem oddechowym (częstsze infekcje),
• problemy ze słuchem,
• zaburzenia anatomii w obrębie jamy ustnej,
• zaparcia.

Problemy żywieniowe dzieci i dorosłych z zespołem Downa

Karmienie dzieci z ZD może być utrudnione z powodu mniejszej jamy ustnej, wysokiego „gotyckiego” podniebienia – przez co język wydaje się większy, a zmniejszone napięcie mięśniowe może utrudniać ssanie. Zmniejszone są także nozdrza, co często powoduje oddychanie dzieci przez usta oraz może utrudniać koordynacje ssania, połykania i oddychania. Często opóźnione jest także wyrzynanie się zębów, co także wpływa na rozwój i umiejętność spożywania pokarmów stałych.
W pierwszych latach życia dzieci z zespołem Downa, największą uwagę należy zwrócić na zapobieganie niedożywieniu ze względu na trudności z karmieniem. W kolejnych latach życia dzieci z ZD mają zmniejszone zapotrzebowanie kaloryczne o około 10-15%, ze względu na obniżone napięcie mięśniowe i często niższą aktywność, w porównaniu do rówieśników. Dlatego wśród dzieci powyżej 2 roku życia i dorosłych z zespołem Downa to prewencja spożycia nadmiernej ilości pożywienia jest priorytetem. Nadwaga i otyłość to często problem dorosłych z ZD i może wynikać nie tylko z nadmiernego spożycia posiłków, ale także z współwystępującej niedoczynności tarczycy.

Niedobory i suplementacja u osób z zespołem Downa

W pierwszych latach życia wskazuje się na niedobory:

• żelaza,
• witaminy D,
• wapnia,
• witamin z grupy B
• folianów
• cynku.

Ważnym aspektem wydaję się być niedobór cynku z tego względu, że na skutek obecności dodatkowej kopii genu na chromosomie 21 jest zmieniony jego metabolizm.
Zwiększony jest także poziom stresu oksydacyjnego. Niestety badania nie wykazały by suplementacja antyoksydantów wpłynęła na jego zmniejszenie. Niedobór witaminy B₁ może przyczyniać się do powstawania zaparć, osłabienia i zmniejszonej aktywności. Z kolei niedobór cynku może wypływać na pracę tarczycy, zaburzać wzrost i obniżać odporność. Według niektórych badań, odpowiednie spożycie cynku może pozytywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu.

Choroby współtowarzyszące w zespole Downa a diagnostyka mikrobioty jelitowej

Celiakia, nadwaga i częste zaparcia, to współwystępujące jednostki chorobowe z ZD, w przebiegu których dużą rolę odgrywa stan mikrobioty jelitowej.

Zaparcia

Zmniejszona motoryka może wynikać nie tylko z obniżonego napięcia mięśniowego. Dolegliwości mogą być nasilone na skutek zaburzeń w składzie mikrobioty jelitowej, czyli tzw. dysbiozy jelitowej. W przypadku zaparć to zmiany w diecie są pierwszym działaniem, jakie należy wdrożyć. W przewlekłych zaparciach istotnym aspektem jest także dobranie odpowiedniej – celowanej terapii probiotykami i innymi preparatami wspierając­ymi prawidłowy rozwój mikrobioty jelitowej, np. prebiotykami. W celu zbadania mikrobioty jelitowej, oceny stopnia dysbiozy jelitowej oraz dobrania probiotykoterapii warto wykonać badanie Mikrobiota jelit Complete. Więcej o diagnostyce mikrobioty jelit dowiesz się tutaj.

Celiakia

To choroba autoimmunologiczna, w której na skutek spożywania glutenu uszkadzany jest nabłonek jelita. Znaczenie mikrobioty jelitowej i szczelność bariery jelitowej są niezwykle istotne w przebiegu celiakii. Pacjenci z celiakią mają obniżony poziom bakterii prozdrowotnych, zwłaszcza ochronnych z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, które wpływają na odporność organizmu. W Instytucie Mikroekologii można także wykonać diagnostykę serologiczną oraz genetyczną w kierunku celiakii.

Nadwaga i otyłość

Dowiedz się więcej na ten temat.

Dieta dla dzieci z zespołem Downa

Dieta dla dzieci z ZD powinna przede wszystkim odpowiadać indywidualnym potrzebom pacjenta i opierać się na wynikach badań. Ze względu na różne trudności, jakie spotykają osoby z ZD na różnych etapach życia, trudno sformułować ogólne zalecenia dla całej populacji osób z zespołem Downa. U pacjentów z celiakią konieczna będzie całkowita eliminacja zbóż zawierających gluten, u osób z cukrzycą konieczne jest monitorowanie podaży wszystkich węglowodanów, a w przypadku zaparć nadrzędnym będzie zadbanie o optymalne nawodnienie organizmu i podaż  błonnika w diecie. Dlatego zachęcamy do konsultacji z naszymi dietetykami w celu dostosowania diety do indywidualnych potrzeb.

Źródła

1. Magenis ML, de Faveri W, Castro K, Forte GC, Grande AJ, Perry IS. Down syndrome and breastfeeding: A systematic review. Journal of Intellectual Disabilities. November 2020. doi:1177/1744629520970078
2. http://www.microbiomeinstitute.org/blog/2015/1/23/the-role-of-the-gut-microbiome-in-down-syndrome
3. Bucci I., Napolitano G.: Zinc Sulfate supplementation improves thyroid function in hypozincemic Down chil­dren. Biol Trace Element Res 1999;67:257-268.
4. Thiel R., Fowkes S.W.: Down syndrome and thyroid dysfunction: Should nutritional support be the first – linetreatment? Med Hypotheses 2007;69:809-815.
5. de Sousa Moraes LF, Grzeskowiak LM, de Sales Teixeira TF, Gouveia Peluzio Mdo C. Intestinal microbiota and probiotics in celiac disease. Clin Microbiol Rev. 2014;27(3):482-489. doi:10.1128/CMR.00106-13