Prozdrowotne właściwości kawy – co warto wiedzieć o kawie?

Choć kawa jest znana i spożywana od wielu lat, nadal trwają badania na temat jej właściwości. Spożywana jest najczęściej w postaci zaparzonych, prażonych i zmielonych nasion (ziaren) rośliny Coffea arabica, rzadziej stosowana jest Coffea robusta. Właściwości pobudzające zawdzięcza ona znanemu alkaloidowi – kofeinie. Ostatnio rośnie również popularność kawy zielonej, przygotowanej na bazie ziaren niepalonych. Warto dowiedzieć się, jakie są udowodnione właściwości kawy.

Kiedy kawa może zaszkodzić?

Nim przejdziemy do opisu korzystnych właściwości kawy, warto wspomnieć, że nie zawsze ten aromatyczny napar jest wskazany. Nie poleca się spożywania kawy pacjentom chorującym na nadciśnienie tętnicze oraz z wrzodami i/lub zapaleniem żołądka, czy niektórym osobom z zespołem jelita nadwrażliwego (IBS). Generalnie nie poleca się spożywania więcej niż 5 filiżanek kawy dziennie. Warto pamiętać, że kofeina może znajdować się też w innych produktach np. słodkich napojach, kakao, czekoladzie, herbacie. Nie powinno się ich stosować na co dzień w dużych ilościach, szczególnie jeżeli pijemy też kawę. O nadmiernym spożyciu kofeiny mówimy, powyżej  500–600 mg przyjmowanych na dobę. Takie spożycie kofeiny może prowadzić do uzależnienia, a u osób szczególnie wrażliwych, może spowodować zwiększenie pobudliwości i niepokoju, arytmię, bezsenność, bóle głowy,  problemy  żołądkowe. Nadmierne spożycie kawy jest także niewskazane u kobiet ciężarnych. W przypadku ciąży, nie zaleca się spożywania przez ciężarne więcej niż 200-300 mg kofeiny w ciągu doby.

Kawa – prozdrowotny napój

Jest też wiele badań które udowadniają prozdrowotne właściwości umiarkowanego spożycia  kawy. Spożycie kofeiny do 400 mg dziennie u osób dorosłych nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, nie sprzyja chorobom sercowo-naczyniowym oraz nie zmniejsza gęstości mineralnej kości u osób spożywających odpowiednią ilość wapnia.
Spożycie 2-3 filiżanek kawy dziennie może poprawić:

• kondycję fizyczną i psychiczną,
• zdolności poznawcze,
• jak również trawienie i metabolizm.

Ponadto wiele badań naukowych, epidemiologicznych i metaanalizy dotyczących kawy ujawniło, że jej spożycie zmniejsza ryzyko występowania:

• cukrzycy typu 2,
• niektórych nowotworów,
• choroby Parkinsona i choroby Alzheimera.

Właściwości te przypisywane są kilku substancją występującym w kawie. Kawa jest źródłem kwasów chlorogenowego (CGA), który należy do polifenoli. Podobnie jak inne polifenole, działa  ochronnie przeciwko cukrzycy typu 2 i schorzeniom sercowo-naczyniowym.

Inne badanie przeprowadzone wśród zdrowych ochotników wykazało, że spożycie preparatu kawowego z zielonych i palonych ziaren kawy (3 fliżanki) powoduje wzrost aktywności metabolicznej i liczby Bifidobacterium spp. Ponadto kwas chlorogenowy poprawia metabolizm glukozy, hamuje glukozo-6-fosfatazę, zmniejsza odpowiedź na insulinę, działa  przeciwutleniająco i  poprawia dystrybucję składników mineralnych.  Związki polifenolowye  (głównie  kwas  chlorogenowy,  chinowy  i  kawowy) wykazują działanie przeciwnowotworowe związane z aktywnością antyoksydacyjną i wychwytem wolnych rodników tlenowych, hamują powstawanie blaszki miażdżycowej, działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjne, spowalniają rozkład  witaminy  C  w  organizmie oraz  wiążą metale ciężkie. Znajdująca się w kawie  kofeina i trigonelina poprawiają metabolizm glukozy. Z kolei trigonelina stwierdzona w kawie, w trakcie procesu wypalania przekształca się w niacynę (witaminę PP).  Omówione badania wskazały, że zarówno kwasy chlorogenowe kawy, jak i błonnik pokarmowy, w tym melanoidyny zawarte w kawie, mogą zmniejszać ryzyko nowotworu jelita grubego i cukrzycy typu 2, zwiększać motorykę okrężnicy  oraz działać antyoksydacyjnie.

Kawa a masa ciała

Mimo, że sama kawa nie ma wielu kalorii, warto zwrócić uwagę, co do niej dodajemy. Duża kawa z mlekiem lub śmietaną, cukrem, a czasem dodatkowo syropami smakowymi jest bowiem właściwie deserem. Spożycie kilku takich kaw dziennie może prowadzić do nadmiernego przyrostu masy ciała.

Źródła
Butt, M. S., & Sultan, M. T. (2011). Coffee and its consumption: benefits and risks. Critical reviews in food science and nutrition, 51(4), 363-373.
Zukiewicz-Sobczak, W., Krasowska, E., Sobczak, P., Horoch, A., Wojtyla, A., & Piatek, J. (2012). Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 18(1).
Kosicka T, Kara-Perz H, Głuszek J. Kawa – zagrożenie czy ochrona. Przew Lek. 2004; 9: 78-83.
Mills, C. E., Tzounis, X., Oruna-Concha, M. J., Mottram, D. S., Gibson, G. R., & Spencer, J. P. (2015). In vitro colonic metabolism of coffee and chlorogenic acid results in selective changes in human faecal microbiota growth. British Journal of Nutrition, 113(8), 1220-1227.
Jaquet, M., Rochat, I., Moulin, J., Cavin, C., & Bibiloni, R. (2009). Impact of coffee consumption on the gut microbiota: a human volunteer study. International journal of food microbiology, 130(2), 117-121.
Vitaglione, P., Fogliano, V., & Pellegrini, N. (2012). Coffee, colon function and colorectal cancer. Food & function, 3(9), 916-922.