Czy istnieje idealna dieta dla dzieci z autyzmem?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ang. autism spectrum disorder – ASD) to pojęcie określające wielopłaszczyznowe zaburzenia rozwojowe mózgu, które należą do całościowych zaburzeń rozwoju. Znaczenie diety w zaburzeniach ze spektrum autyzmu to stosunkowo nowe zagadnienie w nauce.

Autyzm – przyczyny

Uważa się, że autyzm jest dysfunkcją uwarunkowaną wieloczynnikowo, na co składa się podłoże genetyczne, środowiskowe oraz interakcja pomiędzy układem nerwowym i immunologicznym.
Zobacz, co więcej wiemy o autyzmie:

Autyzm – objawy

Typowymi objawami zaburzeń ze spektrum autyzmu są:

• izolacja,
• autostymulacja,
• autoagresja,
• nagłe zmiany zachowania,
• schematy oraz stereotypy zachowania.

Częstym problemem u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu jest wybiórczość pokarmowa, dysbioza jelitowa i przesiąkliwość jelitowa. Wszystko to może powodować i nasilać szereg dolegliwości.

Autyzm może również wpływać na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego takie jak:

• zaburzenia czynności trawiennych,
• niedobory enzymatyczne objawiające się biegunką,
• wzdęciami,
• bólami brzucha,
• a także refluksem żołądkowo-przełykowym.

Nieszczelność bariery jelitowej może doprowadzać do przenikania bezpośrednio do krwi niestrawionych w pełni białek, które następnie poprzez układ krążenia i barierę krew-mózg trafiają do mózgu.

Teoria opioidowa w autyzmie

Teoria opioidowa wyjaśnia wpływ wspomnianych peptydów na funkcjonowanie osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria ta podkreśla znaczenie osi jelito-mózg. Zgodnie z teorią opioidową, żywność może wpływać na zachowanie poprzez powstające egzorfiny:

• gliadomorfiny- produkty niepełnego rozkładu glutenu,
• kazomorfiny – produktu niepełnego rozkładu kazeiny.

Peptydy te są bioaktywne i mogą wpływać na receptory opioidowe w mózgu i wywoływać tzw. objawy uzależnienia. W związku z tym, osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą odczuwać jeszcze większą potrzebę spożycia produktów bogatych w gluten czy kazeinę, które potencjalnie mogą nasilać dolegliwości żołądkowo-jelitowe oraz neurologiczne. Powoduje to efekt zamkniętego koła, a indywidualnie dobrana dieta staje się kluczowym elementem w terapii autyzmu zgodnie z tym podejściem. Odpowiednio dobrana dieta w autyzmie może więc pełnić rolę terapeutyczną i wspomagającą pacjenta. Nie ma jednoznacznych wytycznych postępowania żywieniowego, ale coraz częściej podkreśla się znaczenie eliminacji glutenu, kazeiny, soi oraz cukru.

Autyzm – dieta

Dieta w terapii autyzmu, jak zostało wcześniej wspomniane, jest elementem niezbędnym i poprawiającym jakość życia. W celu ustalenia zaleceń żywieniowych w zaburzeniach ze spektrum autyzmu, wskazana jest konsultacja z dietetykiem. W Instytucie Mikroekologii w Poznaniu (Sielska 6), możesz skorzystać ze wsparcia w tym zakresie, po wcześniejszej rejestracji telefonicznej 61 862 63 35.

Bardzo ważnym zagadnieniem w zakresie wsparcia żywieniowego jest indywidualizacja zaleceń, która obejmuje:

• dokładny wywiad żywieniowy,
• poszerzoną diagnostykę.

W pierwszej kolejności zaleca się identyfikację niedoborów żywieniowych oraz poznanie zwyczajów dietetycznych dziecka i rodziny. Najczęściej zalecana dieta w autyzmie to dieta eliminacyjna, wykluczająca gluten i kazeinę. Pełna indywidualizacja zaleceń jest możliwa po dokładnej diagnostyce nadwrażliwości pokarmowych w badaniu ImuPro. Dieta dziecka z autyzmem, w oparciu o wspomniane badanie, może pomóc wyeliminować składniki pokarmowe, które mu szkodzą. Oprócz tego, właściwie dobrana dieta dla dziecka z autyzmem powinna być poprzedzona również diagnostyką w kierunku alergii i nietolerancji pokarmowych. Jak zostało wspomniane, podłoże wielu dolegliwości dzieci z autyzmem może pochodzić z jelit. Zwłaszcza w sytuacji występujących problemów jelitowych w autyzmie, warto rozważyć również diagnostykę mikrobioty jelitowej. Na podstawie wyników badań pacjent otrzymuje zalecenia dietetyczne oraz indywidualnie dobraną terapię mikrobiologiczną (probiotyczną), która może pomóc w odbudowie i wsparciu fizjologicznej mikrobioty jelitowej pacjenta.

Dwutorowy model działania obejmujący uszczelnienie bariery jelitowej  oraz dietę może zapewnić zauważalną poprawę jakości życia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Wybiórczość pokarmowa w autyzmie

Jednym z częstych problemów dzieci z autyzmem jest wybiórczość pokarmowa. Problem ten jest powszechny i ogranicza możliwości przestrzegania zaleceń dietetycznych. Najczęściej, produkty tolerowane przez dziecko i uznawane przez nie za „bezpieczne” to produkty, które są dla niego niewskazane, np. jasne pieczywo, nabiał. Taki model żywienia określa się mianem „beżowa dieta”. Kiedy tylko rodzic zauważy problem wybiórczości pokarmowej, powinien skonsultować go ze specjalistą np. dietetykiem specjalizującym się w rozszerzaniu diety, logopedą, terapeutą karmienia.

Mikrobiota jelit w autyzmie

Interesującym zagadnieniem jest związek zaburzeń neurorozwojowych, w tym ze spektrum autyzmu z mikrobiotą jelitową. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, skład mikrobioty jelit u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) odbiega od kompozycji mikrobioty osób neurotypowych. Osoby ze spektrum mogą mieć także obniżoną odporność i być bardziej narażone na zakażenia pasożytnicze oraz przerost grzybów z rodzaju Candida.

Kompleksowa diagnostyka w autyzmie

Ze względu na złożone podłoże dolegliwości osób z ASD, przygotowaliśmy specjalistyczny pakiet badań, który pozwala na kompleksową diagnostykę oraz wdrożenie holistycznej terapii wspierającej. Pakiet badań Autyzm i Autyzm+ zapewnia:

• indywidualną dietę eliminacyjną na podstawie badania nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych ImuPro,
• informacje o stanie mikrobioty jelit wraz z zaleceniami probiotykoterapii na podstawie badania Mikrobiot jelit Pro,
• informację o występowaniu pasożytów jelitowych na podstawia badania kału,
• dwie 30-minutowe konsultacje z dietetykiem w Instytucie Mikroekologii w Poznaniu lub online – po otrzymaniu wyników badania oraz w celu oceny postępów terapii.

Tak kompleksowe działanie ma na celu zindywidualizowanie diety, a także dostarczenie bakterii prozdrowotnych i wsparcie mikrobioty oraz uszczelnienie bariery jelitowej. Dzięki temu możliwe jest ograniczenie dolegliwości jelitowych oraz uzyskanie poprawy jakości życia osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Podsumowując, nie zaleca się odgórnego zlecania diety eliminacyjnej bez odpowiedniej weryfikacji diagnostycznej. Nieumiejętnie prowadzona dieta może generować i pogłębiać niedobory żywieniowe i nasilać problem wybiórczości pokarmowej. W celu jak najlepszego dobrania diagnostyki oraz terapii osobie z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, optymalnym jest zapewnienie opieki interdyscyplinarnej – lekarza, dietetyka, fizjoterapeuty, psychologa, pedagoga specjalnego i innych specjalistów, w zależności od indywidualnych potrzeb. Dieta w terapii autyzmu powinna być zbilansowana pod względem odżywczym i prowadzona pod okiem dietetyka. Idealna dieta w autyzmie to przede wszystkim dieta zindywidualizowana.

Źródła:

1. Shaaban, S. Y., El Gendy, Y. G., Mehanna, N. S., El-Senousy, W. M., El-Feki, H. S., Saad, K., & El-Asheer, O. M. (2018). The role of probiotics in children with autism spectrum disorder: A prospective, open-label study. Nutritional neuroscience, 21(9), 676-681.
2. Yap CX, Henders AK, Alvares GA, et al. Autism-related dietary preferences mediate autism-gut microbiome associations. Cell. 2021. Published online: Nov 11, 2021 DOI: https://doi.org/10.1016/j.cell.2021.10.015
3. Wasilewska J, Jarocka-Cyrta E, Kaczmarski M. Patogeneza zaburzeń przewodu pokarmowego u dzieci z autyzmem. Pol Merk Lek. 2009, 27(157): 40-43.
4. Ashwood P, Anthony A, Pellicer AA., et al. Intestinal lymphocyte populations in children with regressive autism: evidence for extensive mucosal immunopathology. Journal of clinical immunology, 2003, 23(6): 504-517. DOI: https://doi.org/10.1023/B:JOCI.0000010427.05143.bb
5. Skonieczna-Żydecka K, Łoniewski I, Maciejewska D, et al. Mikrobiota jelitowa i składniki pokarmowe jako determinanty funkcji układu nerwowego. Część I. Mikrobiota przewodu pokarmowego. Aktualn Neurol. 2017, 17(4): 181-188. DOI: 10.15557/AN.2017.0020