Zwierzęta domowe a mikrobiota dzieci i zdrowie

Naukowcy analizują wpływ czynników środowiskowych we wczesnym dzieciństwie na rozwój rozmaitych chorób w wieku późniejszym. Zainteresowanie tym tematem wyraźnie wzrosło w XX wieku, ponieważ coraz więcej osób boryka się z chorobami alergicznymi czy atopowym zapaleniem skóry i innymi chorobami o podłożu autoimmunologicznym. To także czas intensywnych badań nad mikrobiomem ludzkim, jego wpływem na utrzymanie zdrowia i występowanie wspomnianych chorób.  Wiele czynników może wpływać na mikrobiotę jelitową i ją zaburzać. Mają one szczególne znaczenie we wczesnym okresie rozwoju.

Programowanie zdrowia dziecka – pierwsze 1000 dni życia

W kształtowaniu odporności i zdrowia człowieka najbardziej istotne jest pierwsze 1000 dni życia. Ten czas to tak zwane okno możliwości modulacji mikrobiologicznej. Oznacza to, że czynniki środowiskowe działające do ok. 2-3 r.ż. mogą długofalowo wpływać na profil mikrobioty i na nasze zdrowie. Konsekwencje tego, co wydarzy się w okresie pierwszych 1000 dni życia, mogą mieć swoje odzwierciedlenie w kondycji naszego organizmu na każdym etapie życia.

Czynniki środowiskowe a mikrobiota

Badania nad chorobami alergicznymi i szeregiem innych chorób cywilizacyjnych potwierdzają hipotezę, że modyfikowalne czynniki środowiskowe mają wpływ na ich występowanie i mikrobiotę jelitową. Do czynników wpływających na profil mikrobioty jelitowej zalicza się:

• mikrobiotę jelit i pochwy matki – przed i w trakcie ciąży,
• rodzaj porodu: poród drogami natury a cięcie cesarskie,
• rodzaj żywienia: karmienie piersią a karmienie mieszanką modyfikowaną,
• narażenie na antybiotyki w okresie okołoporodowym matki i/lub noworodka,
• narażenie na antybiotyki dziecka,
• kontakt z rodzeństwem,
• kontakt ze zwierzętami,
• rodzaj diety – wysokoodżywcza a wysokoprzetworzona,
• środowisko życia – miasto a wieś.

Pies i kot a mikrobiota dzieci

Badanie przeprowadzone w 2013 przez Azad M. i wsp. wykazało, że obecność psów i kotów w okresie ciąży i we wczesnym dzieciństwie może podnosić ogólną różnorodność i zmienić skład mikrobioty jelit dziecka. Co więcej, może to mieć potencjalne korzyści dla zmniejszenia ryzyka rozwoju alergii, atopii, a nawet zaburzeń metabolicznych. W badaniu tym analizowano skład mikrobioty zdrowych, donoszonych noworodków, w wieku 4 miesięcy. Okazało się, że mikrobiota dzieci żyjących ze zwierzętami domowymi jest bardziej różnorodna. Ich mikrobiota zawierała mniej bakterii z rodziny Bifidobacteriaceae i więcej z rodziny Peptostreptococcaceae w porównaniu do dzieci wychowujących się bez psa i kota.

W badaniu Tun z zespołem przeanalizowano mikrobiotę prawie 750 niemowląt. Ponad połowa badanych miała kontakt z przynajmniej jednym zwierzęciem futrzanym (psem lub kotem). Dotyczyło to obecności zwierzaka w najbliższym otoczeniu matki w okresie ciąży i/lub niemowlaka. Okazało się, że zwierzęta wpłynęły na wzrost liczebności bakterii z rodzaju Oscillospira i/lub Ruminococcus. Co ciekawe, wyniki te utrzymywały się niezależnie od rodzaju porodu.

Warto podkreślić, że wiele badań ocenia wpływ rodzaju porodu na mikrobiotę, wskazując cięcie cesarskie jako czynnik niekorzystnie modyfikujący mikrobiotę. Moment porodu jest bowiem pierwszą, aktywną kolonizacją człowieka mikroorganizmami. Dziecko rodzące się drogami natury, nabywa więc przede wszystkim mikroorganizmy zasiedlające pochwę matki, czyli m.in. ochronnymi Lactobacillus. W przypadku cięcia cesarskiego kolonizacja ta jest zaburzona i dziecko w pierwszej kolejności jest zasiedlane przez mikroorganizmy ze środowiska szpitalnego – sprzętu, rąk i ubrań personelu oraz powłok skórnych matki.

Badania populacyjne wskazują ponadto, że cięcie cesarskie przyczynia się do większego ryzyka występowania:

• alergii,
• astmy,
• cukrzycy typu 1,
• celiakii,
• nadwagi i otyłości.

W badaniu Tun i wsp. wzięto również pod uwagę niekorzystny wpływ okołoporodowej antybiotykoterapii na mikrobiom dziecka urodzonego drogą pochwową. Również w tym przypadku, wykazano mniejszą liczebność bakterii z rodziny Streptococcaceae u niemowląt wychowujących się z psem lub kotem. Warto podkreślić, że na otrzymane wyniki nie wpłynęły takie czynniki jak: astma/alergia u matki, rodzeństwo, wyłączne karmienie piersią czy inne czynniki środowiskowe.

Jakie badania wykonać przed ciążą i porodem?

Na temat tego, jakie badania oprócz obowiązkowych warto wykonać przygotowując się do ciąży i porodu, przeczytasz tutaj.

Atopowe zapalenie skóry a mikrobiota

Więcej o atopowym zapaleniu skóry i mikrobiocie przeczytasz tutaj.

Źródła

Azad, M. B., Konya, T., Maughan, H., Guttman, D. S., Field, C. J., Sears, M. R., … & Kozyrskyj, A. L. (2013). Infant gut microbiota and the hygiene hypothesis of allergic disease: impact of household pets and siblings on microbiota composition and diversity. Allergy, Asthma & Clinical Immunology, 9(1), 1-9.
Tun, H. M., Konya, T., Takaro, T. K., Brook, J. R., Chari, R., Field, C. J., … & Kozyrskyj, A. L. (2017). Exposure to household furry pets influences the gut microbiota of infants at 3–4 months following various birth scenarios. Microbiome, 5(1), 1-14.
Dominguez-Bello, M. G., Costello, E. K., Contreras, M., Magris, M., Hidalgo, G., Fierer, N., & Knight, R. (2010). Delivery mode shapes the acquisition and structure of the initial microbiota across multiple body habitats in newborns. Proceedings of the National Academy of Sciences, 107(26), 11971-11975.
Papathoma, Evangelia, et al. „Cesarean section delivery and development of food allergy and atopic dermatitis in early childhood.” Pediatric Allergy and Immunology 27.4 (2016): 419-424.
Arboleya, S., Binetti, A., Salazar, N., Fernández, N., Solís, G., Hernandez-Barranco, A., … & Gueimonde, M. (2012). Establishment and development of intestinal microbiota in preterm neonates. FEMS microbiology ecology, 79(3), 763-772.