Jak pobrać kał do badania u dziecka?

Badanie kału jest częstą metodą diagnostyczną podejmowaną w przypadku dolegliwości z układu pokarmowego, m.in. uporczywych biegunek, krwi w kale, przewlekłego bólu brzucha. Jest zazwyczaj wykonywane jako jedno z pierwszych badań ze względu na to, że z jednej próbki kału możemy dość sporo rzeczy się dowiedzieć, przy jednoczesnym braku inwazyjności badania. Nieinwazyjne badanie i bezbolesne pobranie materiału jest szczególnie ważne w kontekście diagnostyki u dzieci. Jak wygląda badanie kału u dziecka, jak pobrać próbkę kału, kiedy to zrobić i jak się do tego przygotować? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.

Spis treści:

• Co można zbadać z kału?- Badanie kału na pasożyty, krew utajoną i resztki pokarmowe
• Pobranie kału- przygotowanie do pobrania, sposoby pobrania kału u dziecka
• Ile wcześniej trzeba pobrać kał do badania?
• Jak pobrać kał do badania z toalety?
• Jak pobrać kał z pieluchy?
• Kiedy najlepiej pobrać kał do badania na pasożyty u dziecka?

Może zainteresować Cię również: Pobieranie krwi u dziecka – jak się przygotować i co musisz wiedzieć?

Co można zbadać z kału?- Badanie kału na pasożyty, krew utajoną i resztki pokarmowe

Badanie z kału to często podstawowa diagnostyka, którą wykonuje się u dzieci z problemami jelitowymi. Wskazaniem do badania kału jest biegunka, nawracające bóle brzucha, niedobory witaminowe, utrata masy ciała, zaparcia, a także krew w kale. Badanie kału często wybierane są jako pierwsze w całej diagnostyce, ze względu na brak inwazyjności podczas ich wykonywania. Tym samym stanowią rozeznanie przed wykonaniem bardziej inwazyjnych testów i mogą pomóc w zadecydowaniu o ich konieczności.

Badanie kału można wykonać w wielu problemach zdrowotnych. Ze względu na to, że z kału można zbadać różne parametry, takie jak: pasożyty, patogeny jelitowe, krew utajoną, resztki pokarmowe czy też markery stanu zapalnego jelit. To właśnie nieprawidłowości tych parametrów mogą być powodem nieprzyjemnych dolegliwości, a także wskazywać na rozwój zakażeń czy też różnych chorób.

Badanie kału na pasożyty – najczęstsze badanie kału u dzieci

Jednym z głównych powodów przeprowadzania badania z kału jest wykrycie pasożytów, takich jak glisty ludzkiej czy tasiemca. Infekcje pasożytnicze mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak niedobory składników odżywczych, anemia, a także powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Badanie pasożytów wykonywane w Instytucie Mikroekologii polega na mikroskopowej analizie próbek kału, w których poszukuje się jaj, larw lub dorosłych form pasożytów (badanie mikroskopowe) i sprawdzeniu obecności antygenów pasożytów w próbce (metoda immunoenzymatyczna – ELISA) – więcej o tym badaniu dowiesz się tutaj. W Instytucie dostępne są też badania pasożytów oparte o identyfikację ich materiału genetycznego (badania PCR), co zapewnia wysoką czułość analizy – sprawdź tutaj.

Co ważne badanie z kału na pasożyty nie stanowi diagnostyki wykrycia owsików. W tym celu należy wykonać badanie z wymazu okołoodbytniczego.

Częstym badaniem jest również posiew kału u dzieci na bakterie patogenne lub analiza pod kątem zakażeń wirusowych, które mogą być odpowiedzialne za uporczywe biegunki i bóle brzucha.

Analiza stanu jelit, czyli badanie z kału na krew utajoną, resztki pokarmowe i markery stanu zapalnego

Innym ważnym aspektem badania kału u dorosłych i u dzieci jest wykrywanie krwi utajonej czy też analiza pod kątem podwyższonego stężenia markerów stanu zapalnego jelit. Obecność krwi w stolcu, która jest niewidoczna gołym okiem lub podwyższone markery stanu zapalnego, mogą wskazywać na różne schorzenia, w tym na choroby zapalne jelit, wrzody, polipy jelita grubego czy nowotwory przewodu pokarmowego. Te testy z kału stanowią kluczowy element profilaktyki stanów zapalnych i raka jelita grubego, pozwalając na wczesne wykrycie i leczenie. Analiza resztek pokarmowych w kale  dostarcza informacji o skuteczności trawienia i wchłaniania składników odżywczych przez organizm. Niecałkowicie strawione resztki mogą wskazywać na problemy z enzymami trawiennymi, celiakię lub inne zaburzenia wchłaniania. Dzięki temu badaniu można lepiej zrozumieć, jak działa układ pokarmowy i jakie zmiany w diecie mogą być konieczne.

Badanie kału jako wsparcie zdrowia

Innym rodzajem badań z kału jest badanie Mikrobiota jelit. To badanie zapewnia analizę bakterii potencjalnie patogennych i prozdrowotnych oraz grzybów. W tym badaniu sprawdzana jest równowaga pomiędzy tymi mikroorganizmami. Zbyt mała ilość bakterii prozdrowotnych może wpływać na obniżenie odporności śluzówkowej i ogólnej odporności organizmu. Może też wpływać na zwiększenie przepuszczalności jelit, co w konsekwencji może przyczynić się do pojawiania się lub nasilenia stanów zapalnych w organizmie. W przypadku obniżenia ilości bakterii prozdrowotnych często dochodzi do zwiększenia liczebności bakterii potencjalnie patogennych, które mogą być odpowiedzialne za problemy jelitowe, takie jak bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia.  W związku z tym uważa się, że zadbanie o mikrobiotę jelit i równowagę między bakteriami prozdrowotnymi a potencjalnie patogennymi to klucz do wsparcia zdrowia. Prawidłowa równowaga mikrobiologiczna jelit wpływa na funkcjonowanie nie tylko układu pokarmowego, ale również na pracę całego organizmu, w tym układu immunologicznego, nerwowego, hormonalnego. Dlatego wskazaniem do badania Mikrobiota jelit jest występowanie wyżej wymienionych problemów jelitowych, nawracających infekcji, czy np. stanów lękowych, depresji lub zaburzeń neurorozwojowych ze spektrum autyzmu.

Pobranie kału u dziecka – przygotowanie do pobrania, sposoby pobrania kału u dziecka

Badanie kału to nieinwazyjna diagnostyka, jednak w przypadku dzieci, pobieranie próbki kału i przygotowanie próbki bywa wyzwaniem technicznym dla rodziców. Tak naprawdę możliwości jest kilka, a najważniejsze jest, aby pobrany materiał nie miał kontaktu z moczem, a także powierzchniami, jak np. toaletą, nocnikiem. Oprócz dopasowania samego sposobu jak pobrać kału do badań, ważne jest przygotowanie. Zazwyczaj do badania kału nie ma szczególnych przeciwwskazań. W przypadku niektórych badań przeciwwskazaniem może być kał biegunkowy lub stosowanie niektórych leków, takich jak antybiotyki, leki przeciwgrzybicze lub przeciwpasożytnicze. W związku z tym przed rozpoczęciem pobrania materiału do badania warto sprawdzić szczegółowe informacje związane z konkretnym badaniem.

Czy można pobrać kał do badania z pieluchy?

U niemowlaków i małych dzieci, które używają pieluch, kał można pobrać z pieluchy. Najlepiej zrobić to bezpośrednio po wypróżnieniu, aby nie doszło do zmieszania kału z moczem.

Czy można pobrać kał do badania z toalety?

U starszych dzieci i osób dorosłych kał należy pobrać z wypróżnienia na toaletę. Ważne jednak, aby toaleta była uprzednio odpowiednio zabezpieczona – np. folią streczową zamocowaną do klapy sedesowej i rozciągniętą ponad powierzchnią muszli, czy specjalnie przeznaczonym do pobrania próbki kału tzw. kałołapaczem. Takie zabezpieczenie zapewni, że podczas pobierania kału, materiał nie będzie miał bezpośredniego kontaktu z powierzchnią toalety, wodą, a także innymi wydalinami i wydzielinami, czy detergentami.

Ile kału do badania?

Ilość pobranego materiału zależna jest od wykonywanego badania i używanej metody do analizy. Zazwyczaj do większości badań potrzebna jest jedna próbka kału, z jednego wypróżnienia. Do badania markerów stanu zapalnego jelit, czy badania mikroskopowego pasożytów jelitowych często wystarczy pobrać ok. 10g kału (czyli mniej więcej wielkość orzecha włoskiego). W przypadku niektórych badań jak np. badanie Mikrobiota jelit próbka powinna być większa, pobrana do 3/4 objętości specjalnego pojemnika (kałówki z zestawu pobraniowego). Natomiast do badań, w których wykorzystywana jest molekularna diagnostyka, jak np. marker M2-PK lub badanie pasożytów PCR i patogenów jelitowych PCR, wystarczy wymaz z próbki kału specjalistycznym patyczkiem z zestawu pobraniowego. Następnie patyczek ten umieszcza się w przeznaczonej do tego probówce wypełnionej podłożem, które zabezpiecza próbkę.

Jak pobrać kał do badania z toalety?

Pobierając kał należy użyć  specjalnego pojemnika na kał (kałówki), który można otrzymać w zestawie pobraniowym do badania Instytutu Mikreokologii lub zakupić w aptece.

1. Przed oddaniem kału,  należy nałożyć na deskę sedesową folię spożywczą (streczową) lub specjalne jednorazowe podkładki (tzw. kałołapacz), które ochronią kał przed kontaktem z toaletą i wodą w toalecie.
2. Należy oddać kał na folię lub podkładkę, a następnie za pomocą dołączonej łopatki przenieś próbkę do pojemnika, pobierając materiał z kilku różnych miejsc w ilości wymaganej do wykonania konkretnego badania.
3. Na koniec należy dokładnie zakręcić pojemnik, oznaczyć go danymi pacjenta i zapewnić szybki transport próbki do laboratorium. Jeśli konieczne jest przechowywanie próbki kału przez noc, zabezpieczony materiał należy umieścić w lodówce.
4. Podczas pobrania materiału istotne jest, aby nie był zanieczyszczony moczem, ani i innymi wydzielinami.

Jak pobrać kał z pieluchy?

Aby pobrać kału do badania u dzieci i niemowląt, które korzystają z pieluch, należy zwrócić szczególną uwagę. Materiał musi być pobrany jak najszybciej po wypróżnieniu.

1. Pobranie próbki kału należy wykonać z czystej pieluchy. Odczekać, aż dziecko odda kał.
2. Po oddaniu kału przez dziecko, za pomocą łopatki dołączonej do pojemnika, delikatnie zbierz próbkę z pieluchy z kilku miejsc, unikając kontaktu z moczem i pieluchą.
3. Następnie należy przenieść próbkę do pojemnika na kał (jednorazowej kałówki), dokładnie zakręcić i wykonać opis próbki danymi dziecka, a następnie zapewnić szybki transport próbki do laboratorium. Możliwe jest przechowywanie próbki kału do czasu transportu i np. przez noc w lodówce.

Ile wcześniej trzeba pobrać kał do badania?

Pobranie stolca najlepiej wykonać w dniu, w którym planowane jest dostarczenie go do laboratorium lub wysyłka. Optymalny czas to kilka godzin przed dostarczeniem, zazwyczaj maksymalnie do 48h, jednak wtedy ważne jest przechowywanie próbki kału w lodówce (w temperaturze 4-8°C). Dodatkowo w przypadku temperatury powietrza powyżej 24 stopni, transport próbki powinien odbywać się z wkładem chłodzącym.

Czy można oddać wczorajszy kał do badania?

Z reguły próbkę kału należy dostarczyć do laboratorium w ciągu 48 godzin od pobrania. Kał starszy niż 48 godzin może nie być odpowiedni do niektórych badań. O przydatności próbki do analizy decyduje osoba przyjmująca materiał w danym laboratorium oraz wymagane procedury dla danego badania.

Czy rodzaj badania kału, ma wpływ na czas pobrania próbki?

Rodzaj badania kału ma znaczenie dla czasu pobrania i dostarczenia próbki do laboratorium. Dla większości standardowych badań próbkę należy dostarczyć do laboratorium w ciągu 48h od pobrania. Czas ten należy przestrzegać zwłaszcza w przypadku badań na pasożyty, patogeny jelitowe czy markery stanu jelit. Czasem czas dostarczenia próbki do laboratorium może być dłuższy. Przykładowo w przypadku badania Mikrobiota jelit, kał do badania musi być dostarczony do laboratorium Instytutu Mikroekologii w ciągu 72h od pobrania. W przypadku wcześniejszego pobrania i konieczności przechowania materiału przez noc, próbkę należy przechowywać w lodówce (w temperaturze 4-8°C).

Kiedy najlepiej pobrać kał do badania na pasożyty u dziecka?

Do badania pasożytów pobranie kału u dziecka, jak i osoby dorosłej najlepiej wykonać tego samego dnia, w którym planowane jest dostarczenie lub wysyłka materiału do laboratorium. W związku z tym, najlepiej jest pobrać próbkę kału rano. Próbkę należy dostarczać jak najszybciej do laboratorium (maksymalnie do 48h od momentu pobrania), ponieważ świeżość materiału jest kluczowa w tego typu badaniach. Jeśli dostarczenie materiału odbywa się kilka godzin po pobraniu, do czasu transportu należy przechowywać go w lodówce.