Choroba wrzodowa żołądka – wspomóż się dietą i probiotykami

Choroba wrzodowa żołądka jest jedną z najczęściej spotykanych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Prowadzi do niej długotrwały stres, niewłaściwa dieta i styl życia. Z tego powodu obecnie jest zaliczana do chorób cywilizacyjnych. Nieleczone wrzody żołądka lub wrzody dwunastnicy mogą mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Dlatego warto jest poznać bliżej to schorzenie, by skutecznie je leczyć i mu przeciwdziałać. W tym artykule znajdziesz najważniejsze informacje o tym, jak może pomóc dieta na wrzody żołądka i probiotyki.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest choroba wrzodowa?
• Jakie są objawy choroby wrzodowej?
• Czym charakteryzują się bóle brzucha w chorobie wrzodowej?
• Jak wygląda leczenie w chorobie wrzodowej?
• Jak wygląda dieta przy wrzodach i jakich produktów unikać?
• Jak dobrać probiotykoterapię w chorobie wrzodowej?
• Czy choroba wrzodowa jest uleczalna?

Przeczytaj również: Wpływ diety na mikrobiotę – jak zadbać o zdrowie jelit?

Co to jest choroba wrzodowa?

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy to powszechnie spotykana choroba, która charakteryzuje się obecnością wrzodów, czyli ubytków w ścianie żołądka czy dwunastnicy. Związane jest to z obecnością nacieku i martwicą błony śluzowej, która sięga aż do warstwy mięśniowej. Ubytki określa się często jako wrzody trawienne, gdyż pomimo różnych przyczyn i mechanizmu powstawania, rozwijają się one w podobny sposób, na skutek pracy enzymów trawiennych i kwasu solnego. Chorobie wrzodowej towarzyszy zwykle jedna z postaci zapalenia błony śluzowej żołądka: przy wrzodach żołądka zapalenie obejmuje najczęściej trzon lub cały żołądek, a przy wrzodach dwunastnicy – część przedodźwiernikową. W Polsce wrzody żołądka i dwunastnicy dotyczą 5-10% osób dorosłych.

Jak objawiają się wrzody żołądka?

Choroba wrzodowa rozwija się powoli. Pierwsza faza tej choroby rozpoczyna się często poprzez odbijanie, zgagę i pieczenie, może wystąpić uczucie palenia w dołku podsercowym, a nawet zaparcia. Na początku dochodzi zwykle do powstawania nadżerek, czyli powierzchownych uszkodzeń błony śluzowej. Dopiero później powstają wrzody, jeśli mają ku temu korzystne warunki. Gdy rozwiną się wrzody żołądka objawy występują głównie w postaci bólu w nadbrzuszu. Choroba objawia się również utratą apetytu oraz problemami z wypróżnianiem. Inne spowodowane przez wrzody objawy to:

• nudności,
• wymioty kwaśną treścią (które przynoszą tylko chwilową ulgę),
• czkawka,
• nadprodukcja śliny,
• niesmak w ustach,
• wzdęcia.

Jak boli choroba wrzodowa?

Jeśli z powstałych uszkodzeń błony śluzowej rozwinie się choroba wrzodowa, objawy występują w postaci uzależnionych od spożytych posiłków bóli nadbrzusza. Bóle najczęściej pojawiają się w bardzo krótkim czasie od skonsumowania pożywienia. Ból ten określa się jako wczesny i wynika z podrażnienia miejsc owrzodzeń spożytym pokarmem i wydzielania soku żołądkowego. Ból często promieniuje w kierunku klatki piersiowej lub w dół. Częstym problemem w chorobie wrzodowej jest zmniejszenie masy ciała, gdyż wiele osób może ograniczyć spożywanie żywności w strachu przed wystąpieniem objawów. Mogą temu towarzyszyć zawroty głowy i osłabienie. Mimo to warto pamiętać, że choroba może przebiegać w postaci bezbólowej.

Wystąpienie gwałtownego, silnego i nieustępującego bólu może świadczyć o pęknięciu wrzodu, co wymaga pilnej interwencji lekarskiej.

Jakie są przyczyny choroby wrzodowej?

Jednym z najczęstszych powodów rozwoju choroby wrzodowej żołądka jest zakażenie Helicobacter pylori, ponieważ prowadzi ono do zapalenia błony śluzowej żołądka. Stanowi to podłoże dla rozwoju wrzodu trawiennego.

W najnowszej publikacji naukowej z 2023 roku bakterię Helicobacter pylori określa się jako główną przyczynę choroby wrzodowej: 70% zachorowań na wrzody żołądka i 95% wrzodów dwunastnicy.

Obecność tej bakterii w przewodzie pokarmowym można sprawdzić wykonując badanie antygenu H. pylori w kale – więcej na ten temat przeczytasz tutaj.

Inne czynniki rozwoju wrzodów to:

• uwarunkowanie genetyczne,
• inne choroby mogące skutkować chorobą wrzodową (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, rak żołądka),
• nadmierne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ),
• nadmierne spożycie alkoholu,
• palenie papierosów,
• przewlekły stres,
• funkcjonowanie w pośpiechu,
• nieprawidłowa dieta.

Jak wygląda leczenie choroby wrzodowej?

Gdy zdiagnozowane zostaną wrzody leczenie obejmuje farmakoterapię w połączeniu ze zbilansowaną, dopasowaną dietą oraz stabilizacją stylu życia. W leczeniu stosuje się antagonistów receptora H2 i inhibitory pompy protonowej (IPP). Czasami przepisywane są analogi prostaglandyny (mizoprostol) w celu profilaktyki wrzodów powstających na skutek stosowania NLPZ. Jeśli choroba wrzodowa wynika z zakażenia H. pylori to wdrożona zostaje antybiotykoterapia w połączeniu z przyjmowaniem IPP. W leczeniu wrzodów najważniejsza jest eliminacja czynników, które doprowadziły do zachorowania. Pozwala to zapobiec nawrotom choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Dieta w chorobie wrzodowej

Dieta na wrzody żołądka ma za zadanie hamować wydzielanie soku żołądkowego i zapobiegać utracie masy ciała. Powinna ona wspierać leczenie wrzodów trawiennych i sprzyjać osłonie zmian w żołądku. Jadłospis przy chorobie wrzodowej powinien składać się z łatwostrawnych posiłków, uwzględniając produkty spożywcze i techniki kulinarne, które nie będą drażnić błony śluzowej żołądka oraz nie będą pobudzać wydzielania kwasu żołądkowego. Najważniejsze zalecenia dietetyczne to:

• unikaj ostrych przypraw (także octu) i ogranicz spożycie soli,
• unikaj produktów o dużej zawartości tłuszczów nasyconych,
• unikaj gotowych i wysokoprzetworzonych produktów/posiłków,
• unikaj produktów wędzonych,
• ogranicz spożycie błonnika pokarmowego,
• ogranicz spożycie produktów wzdymających,
• unikaj smażenia potraw (zalecane techniki kulinarne to gotowanie, gotowanie na parze i duszenie beztłuszczowe (bez obsmażania) oraz pieczenie w folii lub na pergaminie),
• nie pij kawy i napojów gazowanych oraz unikaj picia mocnej herbaty,
• unikaj produktów zawierających kakao,
• unikaj spożywania słodyczy i słonych przekąsek,
• nie pal papierosów i nie spożywaj alkoholu,
• nie stosuj niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

Objętościowo posiłki powinny być spożywane regularnie i w niedużych porcjach. Spożywanie obfitych posiłków powoduje pobudzanie wydzielania soku żołądkowego, przez co mogą nasilać objawy. Zalecenia dietetyczne zwracają również uwagę na higienę spożywania posiłków. Posiłki należy spożywać spokojnie, bez pośpiechu i dokładnie przeżuwając każdy kęs. Temperatura spożywanych posiłków powinna być umiarkowana.

Produkty zalecane w chorobie wrzodowej – zasady co można jeść

Jak w takim razie komponować posiłki? Jak wspomniano wyżej zalecana dieta przy wrzodach to dieta łatwostrawna.

• Białko w diecie przy wrzodach jest szczególnie ważne, gdyż neutralizuje kwas solny. Jego źródłem powinno być chude mięso, chude ryby, mleko, chudy ser twarogowy, kefir i jaja (gotowane na miękko lub w postaci jajecznicy na parze).
• Spożywany tłuszcz wpływa na spowolnienie opróżniania i motoryki żołądka oraz hamowanie wydzielania kwasu solnego. Tłuszcz w jadłospisie ma również korzystne działanie przy wrzodach, ale nie należy przekraczać dziennego zapotrzebowania. Tłuszcz w jadłospisie powinien pochodzić z olejów roślinnych, oliwy, masła, mleka.
• Zalecenia dotyczące diety przy wrzodach żołądka nakazują skupić się na spożywaniu drobnoziarnistych kasz, białego ryżu i jasnego pieczywa (czerstwego), ewentualnie graham.
• Odpowiednio dobrane oraz przygotowane powinny być także warzywa i owoce. Bezpieczne są gotowane warzywa, na surowo dozwolone jest spożywanie pomidora bez skórki i zielonej sałaty. Zalecane gotowane warzywa to: kalafior, marchew, seler, pietruszka, dynia, buraki, szpinak. Można spożywać też owoce, najlepiej dojrzałe, pozbawione skórki i pestek, gotowane lub przetarte.

Zalecenia diety sugerują unikanie soli ze względu na drażniące działanie soli na błonę śluzową żołądka. Nadmiar soli w diecie może przyczyniać się do zakażenia H. pylori. Dieta łatwostrawna ma za zadanie wspierać leczenie, łagodzić objawy wrzodów żołądka i zapobiegać nawrotom choroby wrzodowej.

Probiotyki w chorobie wrzodowej

W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy zalecane jest regularne stosowanie probiotyków. Probiotykoterapia ma na celu poprawę odporności organizmu, funkcjonowania układu pokarmowego oraz jest istotna w leczeniu Helicobacter pylori. Mimo, że zalecenia nie wskazują konkretnego gatunku i szczepu bakterii probiotycznych to w publikacjach naukowych można znaleźć informacje o korzystnym działaniu Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus casei, Lactobacillus reuteri i Saccharomyces boulardii. Bakterie te są istotne przy leczeniu wrzodów związanych z zakażeniem H. pylori, gdyż łagodzą one objawy żołądkowo-jelitowe i zmniejszają skutki uboczne antybiotykoterapii.

Korzyści może przynieść również zastosowanie probiotyków indywidualnie dopasowanych do stanu mikrobioty jelitowej i zdrowia. W tym celu wykonuje się badanie Mikrobiota jelit. Oprócz szczegółowej analizy mikrobioty jelit, badanie zapewnia również propozycję indywidualnie dopasowanej terapii probiotycznej. Więcej o tym badaniu dowiesz się tutaj.

Czy choroba wrzodowa jest uleczalna?

Tak, choroba wrzodowa jest uleczalna. Jednakże aby doprowadzić do jej wyleczenia należy przestrzegać zaleceń lekarza prowadzącego oraz zmienić dietę i styl życia na prozdrowotne. Dla wielu osób z chorobą wrzodową może to oznaczać całkowitą zmianę nawyków, więc może to nie być łatwe. Warto wtedy pamiętać, że nieleczone wrzody żołądka mogą prowadzić do wielu poważnych powikłań, w tym do uszkodzenia naczyń krwionośnych i w następstwie do krwotoku, a nawet perforacji (smoliste stolce, krwawe wymioty). Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć wrzody żołądka to najlepiej od razu poczyń kroki w kierunku diagnostyki.

Masz bóle brzucha i bóle w nadbrzuszu? Często zdarza Ci się niestrawność i zgaga? A może masz już zdiagnozowaną chorobę wrzodową żołądka, dwunastnicy bądź przełyku? Rozważ badanie antygenu Helicobacter pylori w kale. Helicobacter pylori jest bakterią odpowiedzialną za zapalenia błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Zakażenia H. pylorimogą prowadzić do rozwoju choroby wrzodowej. Więcej informacji o tym badaniu znajdziesz tutaj.

Podsumowanie

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy ze względu na problematyczne objawy i możliwe powikłania wymaga bezzwłocznej zmiany stylu życia i sposobu odżywiania. Może to być wyzwaniem dla osoby, u której ją zdiagnozowano. Brak zmian może powodować zaostrzenie choroby wrzodowej i/lub nawrót choroby wrzodowej. Jednakże właściwe zastosowanie leczenia, wprowadzenie właściwej diety i zastosowanie dopasowanej probiotykoterapii pomaga złagodzić objawy tej choroby i zapobiegać ewentualnym powikłaniom oraz nawrotom.

Otrzymaj wsparcie specjalistów Instytutu Mikroekologii podczas darmowych konsultacji telefonicznych

Potrzebujesz wsparcia w dopasowaniu odpowiedniej probiotykoterapii, czy diagnostyki w chorobie wrzodowej? Skorzystaj z bezpłatnych konsultacji telefonicznych, podczas których nasi specjaliści chętnie Ci pomogą!

Literatura

1. Duda E., 2023. Pielęgnowanie pacjenta w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu, 8(2), 106-132.
2. Keikha M., Karbalaei M., 2021. Probiotics as the live microscopic fighters against Helicobacter pylori gastric infections. BMC Gastroenterol. 2021 Oct 20;21(1):388. doi: 10.1186/s12876-021-01977-1. PMID: 34670526; PMCID: PMC8527827.
3. Kołodziej G., Klasik-Ciszewska S., 2018. Profilaktyka i terapia żywieniowa w chorobie wrzodowej żołądka. Medycyna Rodzinna 2018; 21(3): 245-251. DOI: https://doi.org/10.25121/MR.2018.21.3.245
4. Ocasio Quinones GA, Woolf A. Duodenal Ulcer, 2023 Apr 17. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 32491322.
5. Ocasio Quinones G.A., Woolf A., Haddad L.M. Duodenal Ulcer (Nursing), 2023 Apr 17. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 33760437.
6. Rusek-Zychma M., 2020. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Choroby żołądka i dwunastnicy. In: Pediatria . T. 1/Dyduch Antoni (eds.), 2009, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ISBN 978-83-7509-116-8, pp. 72-76.
7. Woolf A, Rose R. Gastric Ulcer. 2023 Nov 3. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 30725813.