Alergia pokarmowa i badanie z krwi – najważniejsze informacje na temat diagnostyki alergii

Alergia pokarmowa jest coraz częstszym problemem zdrowotnym, który dotyka osoby w różnym wieku. Co ciekawe nie zawsze obecność alergii w dzieciństwie przekłada się na występowanie jej w życiu dorosłym i odwrotnie. Objawy alergii mogą być różnorodne – od łagodnych, takich jak wysypka skórna, po cięższe, zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne. Diagnostyka alergii pokarmowej jest kluczowa, aby unikać czynników wywołujących reakcje alergiczne oraz zapobiegać ich eskalacji. Dostępne są różne testy na alergię pokarmową, dlatego warto dowiedzieć się jakiego typu wykonać test alergiczny.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest alergia i kiedy wykonać badania?
• Metody diagnostyczne alergii pokarmowej, badania z krwi czy inne testy? Najważniejsze informacje o diagnostyce alergii pokarmowej.
• Jakie są rodzaje badania na alergie z krwi?
• Czym się różni alergia od nadwrażliwości pokarmowej i nietolerancji?
• Jakie badania na nadwrażliwości pokarmowe wykonać?
• W jakich przypadkach myśleć o diagnostyce nietolerancji pokarmowej? Jakie badanie na nietolerancje pokarmowe wykonać?

Może zainteresować Cię również: Nietolerancja a alergia pokarmowa – jak je rozróżnić i zdiagnozować?

Czym jest alergia pokarmowa?

Alergia to nieprawidłowa reakcja organizmu na białka pokarmów. Za jej rozwój odpowiedzialne jest zaburzone funkcjonowanie układu odpornościowego. Kiedy układ immunologiczny działa poprawnie, organizm nie reaguje na cząsteczki białek znajdujące się w pokarmie tzw. antygeny pokarmowe. U zdrowych osób układ odpornościowy postrzega antygeny pokarmowe jako nieszkodliwe i po przejściu przez nabłonek jelita, antygeny te są prezentowane komórkom dendrytycznym. Następnie produkowane są limfocyty T regulatorowe (T-reg), które odpowiedzialne są za tłumienie zbyt nasilonej odpowiedzi immunologicznej. [1]

W przypadku osób z alergią pokarmową organizm nie wytwarza tzw. komórek T-reg, które normalnie „uspokajają” układ odpornościowy. Zamiast tego zaczyna produkować inne komórki – Th2 – które wywołują produkcję przeciwciał IgE. Te przeciwciała przyczepiają się do komórek tucznych i bazofilów (rodzaj komórek odpornościowych). W momencie ponownego zjedzenia alergenu, przeciwciała IgE rozpoznają go i dochodzi do uwolnienia substancji, takich jak histamina. Uwolnienie histaminy i innych mediatorów powoduje typowe objawy alergii pokarmowej, takie jak obrzęk, ból brzucha, biegunka, pokrzywka (swędząca wysypka), a w poważniejszych przypadkach nawet trudności w oddychaniu lub reakcję anafilaktyczną. [1]

Metody diagnostyczne alergii pokarmowych

Rozpoznanie alergii natychmiastowych IgE-zależnych stanowi podstawę, aby zapewnić odpowiednią strategię postępowania, która zmniejsza ryzyko niebezpiecznych reakcji alergicznych.

W przypadku alergii pokarmowej rekomendowana diagnostyka opiera się na badaniu przeciwciał IgE przeciwko konkretnemu alergenowi w połączeniu z rozwojem objawów po ekspozycji na ten alergen. Najczęstszą metodą testów alergicznych jest wykorzystanie ekstraktów alergenów do wykonania skórnych testów alergicznych lub analizy przeciwciał IgE w kierunku poszczególnych alergenów z surowicy krwi. [1]

Testy alergiczne skórne i testy alergiczne z krwi są często stosowane, ponieważ są stosunkowo bezpieczne i tanie. Jednakże, wyniki tych badań mają niską specyficzność w odniesieniu do klinicznych objawów alergii pokarmowej co oznacza, że może się zdarzyć, że osoby z pozytywnymi wynikami, mogą tolerować pokarm bez reakcji. [2]

Dlatego w dokładniejszej diagnostyce alergii, pomocne mogą być molekularne testy na alergię pokarmową, wziewną i kontaktową. Mierzą one stężenie przeciwciał IgE skierowane na pojedyncze cząsteczki białka, tj. molekuły, wchodzące w skład alergenu. Zamiast całych ekstraktów alergenów, które zawierają zarówno składniki uczulające, jak i nieuczulające, testy molekularne koncentrują się na mierzeniu stężenia przeciwciał IgE na konkretne białka wywołujące reakcje alergiczne. Dzięki temu takie testy są bardziej precyzyjne i pomagają zidentyfikować pacjentów, którzy mogą mieć poważne objawy alergii pokarmowej, wziewnej lub kontaktowej po ekspozycji na alergen, a także reagować krzyżowo na inne substancje. [1,2]

Alergia pokarmowa u dziecka

Najczęstsze alergie pokarmowe u niemowląt związane są z mlekiem i jajem, a u nieco starszych dzieci alergenami często są orzechy ziemne i drzewne. Alergia na mleko czy też jaja występująca u małych dzieci ma duże szanse na ustąpienie, dlatego ważne jest monitorowanie i ponowne wprowadzenie pokarmu, gdy jest to możliwe. [1] By sprawdzić, co uczula dziecko, można wykonać testy alergiczne dla dzieci, podobnie jak dla dorosłych – więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.

Testy alergiczne z krwi

Diagnostyka alergii pokarmowej z krwi polega na ocenie stężenia przeciwciał IgE w kierunku poszczególnych alergenów (ekstraktów) lub molekuł. W przypadku testów alergicznych z krwi, pierwszym wyborem zazwyczaj są badania przeciwciał IgE w kierunku poszczególnych alergenów z surowicy krwi. Wynik badania przedstawia stężenie wytworzonych przeciwciał IgE na konkretny produkt. W przypadku alergii pokarmowej zdiagnozowanej na konkretny produkt, należy go wyeliminować z diety. W Instytucie Mikroekologii testy alergiczne z krwi są dostępne w kilku różnych panelach:

• Panel x- pokarmowy-30 – Panel pokarmowy dedykowany jest dla osób z objawami alergii po spożyciu konkretnych produktów. Ocenia reakcje na 30 alergenów pokarmowych.
• Panel x–wziewny-30 – Stworzony z myślą o osobach z objawami alergii w okresie pylenia, a także na roztocza kurzu, grzyby, naskórek psa, kota i konia. Bada alergię natychmiastową IgE-zależną na 30 alergenów wziewnych z krwi żylnej.
• Panel x-atopowy-30 – Skierowane dla osób z atopowym zapaleniem skóry (AZS), objawami alergii na pokarmy i w okresie pylenia. Często polecane jako przesiewowe testy alergiczne dla dzieci.
• Panel mleko + gluten – Badanie alergii natychmiastowej IgE-zależnej względem komponentów (składowych) mleka i glutenu z krwi żylnej. Często wybierane w celu potwierdzenia alergii, w widocznej objawowo reakcji na mleko, a także na produkty zawierające gluten. Takie badanie na gluten stanowi pierwszy wybór w diagnostyce, gdy widoczna jest reakcja organizmu na produkty zawierające gluten. Jeśli wynik testu alergii IgE-zależnej na gluten jest ujemny, ale występują przykre objawy po jego spożyciu zaleca się dalszą diagnostykę, np. w kierunku celiakii.

Natomiast w przypadku chęci rozszerzenia diagnostyki alergii o badania umożliwiające zidentyfikowanie konkretnych molekuł białek, które są alergenami, zaleca się molekularne testy na alergię pokarmową.

• Test ALEX – Stanowi rozszerzone badanie na alergie pokarmową, wziewną i kontaktową. Polega na oznaczeniu stężenia przeciwciał IgE przeciwko 295 alergenom, w tym 178 molekułom i 117 ekstraktom alergenowym oraz IgE całkowitego. Zaletą tego badania jest zwiększona dokładność diagnozy alergii oraz możliwość wskazania konkretnej cząstki uczulającej, a także sprawdzenie reakcji krzyżowych. Na podstawie wyniku badania lekarz może zaproponować odpowiednią ścieżkę terapeutyczną – podjąć decyzję o odczulaniu (immunoterapii) lub konieczności eliminacji alergenu z pożywienia i/lub otoczenia. Pozwala ustalić również, czy obróbka termiczna alergenów pokarmowych wyeliminuje rozwój reakcji alergicznej i zapewni ich tolerancję. Test ALEX2 odpowiada najnowszym rekomendacjom Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI).

Instytut Mikroekologii zapewnia możliwość wykonania testów alergicznych z krwi wysyłkowo i stacjonarnie – w siedzibie w Poznaniu, przy ul. Sielskiej 6, Oddziale w Warszawie, a także w placówkach partnerskich na terenie całej polski – tutaj sprawdzisz dostępność w Twoim mieście.

To nie alergia natychmiastowa? Może to reakcja nadwrażliwości pokarmowej lub nietolerancja

Niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w której widoczna jest reakcja organizmu na pokarm, jednak testy na alergie pokarmowe nic nie wykazują, czyli nastąpiło wykluczenie alergii pokarmowej. Dodatkowo pojawiają się niespecyficzne objawy, również po dłuższym czasie od kontaktu z pokarmem. Może to być alergia o opóźnionej reakcji IgG- zależna, czyli reakcja nadwrażliwości pokarmowej.

Alergia natychmiastowa IgE-zależna i nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna różnią się od siebie przede wszystkim czasem wystąpienia objawów od kontaktu z alergenem, mechanizmem reakcji oraz rodzajem zaangażowanych przeciwciał. W tabeli nr 1 przedstawiono różnice pomiędzy alergią natychmiastową a nadwrażliwością pokarmową.

Tabela nr 1. Różnice między alergią natychmiastową a nadwrażliwością pokarmową.

Oprócz alergii natychmiastowych i nadwrażliwości pokarmowych, inną reakcją na pokarm może być nietolerancja pokarmowa. Jest to reakcja organizmu związana z brakiem lub niewystarczającą produkcją enzymów, rozkładających cukry, takie jak laktoza czy fruktoza. Objawy nietolerancji, podobnie jak objawy alergii pokarmowej, zazwyczaj są natychmiastowe, natomiast występują po spożyciu produktów mlecznych (w przypadku nietolerancji laktozy), czy owoców (w przypadku nietolerancji fruktozy). W przypadku nietolerancji pokarmowej najczęstszymi objawami są: wzdęcia, biegunki i bóle brzucha. Jeśli nastąpiło wykluczenie alergii a wymienione wyżej objawy występują, pomocne może okazać się badanie nietolerancji pokarmowej. Jeszcze inną przyczyną podobnych dolegliwości może być nietolerancja histaminy, nazywana również pseudoalergią. Do rozwoju objawów nietolerancji histaminy dochodzi, gdy w organizmie występuje nadmiar histaminy w stosunku do zdolności jej degradacji. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.

Test na alergie pokarmowe o opóźnionej reakcji, czyli nadwrażliwości pokarmowe

Badania nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej to badania ImuPro. Polegają one na oznaczeniu swoistych przeciwciał IgG we krwi przeciw alergenom pokarmowym – białkom zawartym w różnych produktach. Badanie wykonywane jest z krwi – surowicy krwi żylnej lub krwi włośniczkowej z palca (w zależności od wybranego wariantu). Dostępnych jest kilka paneli badań ImuPro, które różnią się między sobą ilością badanych produktów. Porównanie dostępnych paneli badania nadwrażliwości pokarmowej znajdziesz tutaj.

Warto wiedzieć, że można wykonać test na nadwrażliwości pokarmowe IgG-zależne, dlatego że mogą one być przyczyną przewlekłych, trudnych do zdiagnozowania dolegliwości, które znacząco obniżają jakość życia. Objawy takie jak: ciągłe zmęczenie, migreny, problemy trawienne (wzdęcia, zaparcia, biegunki), bóle stawów, zmiany skórne (np. trądzik, egzema) oraz inne symptomy o charakterze zapalnym, mogą mieć związek z nadwrażliwością na pokarmy.

Wykonanie badania nadwrażliwości pokarmowej ImuPro pozwala na:

• Precyzyjną identyfikację produktów wywołujących objawy, co umożliwia wdrożenie odpowiedniej diety eliminacyjnej i zmniejszenie dolegliwości.
• Uniknięcie niepotrzebnych ograniczeń w diecie – zamiast rezygnować z wielu pokarmów „na oślep”, badanie wskazuje konkretne produkty, które powodują stan zapalny w organizmie i powinno się wykluczyć z diety, by poczuć się lepiej.
• Wsparcie stanu zdrowia i samopoczucia – eliminacja pokarmów wywołujących nadwrażliwość może poprawić odporność, stan skóry, poziom energii i ogólny komfort życia.
• Wsparcie przewlekłego leczenia – nadwrażliwości pokarmowe mogą wpływać na przebieg innych schorzeń zapalnych i autoimmunologicznych, więc ich zidentyfikowanie może wspierać efektywność leczenia tych chorób.

Dzięki wykonaniu badania nadwrażliwości pokarmowej można stworzyć spersonalizowaną dietę, która wspiera organizm i pomaga w powrocie do zdrowia, co sprawia, że jest to ważny krok w diagnostyce przewlekłych dolegliwości.

Badanie na nietolerancje pokarmowe

Badanie nietolerancji pokarmowej można wykonać na dwa sposoby, wykonując badania genetyczne lub testy oddechowe.

• Genetyczna diagnostyka nietolerancji fruktozy lub laktozy – To badania, które sprawdzają predyspozycję genetyczną do pierwotnej nietolerancji laktozy lub wrodzonej nietolerancji fruktozy. W Instytucie Mikroekologii do genetycznej diagnostyki nietolerancji pokarmowych pobieramy krew żylną.
• Wodorowo-metanowy test oddechowy w kierunku nietolerancji fruktozy lub laktozy – To nieinwazyjne badanie nietolerancji pokarmowej, pomocne w ustaleniu diagnozy. Polega na pomiarach stężenia wodoru i metanu w wydychanym powietrzu – na czczo oraz po doustnym podaniu wodnego roztworu fruktozy lub laktozy. Badanie to dedykowane jest dla osób, u których pojawiają się objawy nietolerancji (wzdęcia, gazy czy biegunki) po spożyciu owoców lub produktów mlecznych, u których zostało wykluczone SIBO (przerost bakteryjny jelita cienkiego).

Literatura

1. Tedner, Sandra G et al. “Food allergy and hypersensitivity reactions in children and adults-A review.” Journal of internal medicine vol. 291,3 (2022): 283-302. doi:10.1111/joim.13422
2. Peters, Rachel L et al. “Update on food allergy.” Pediatric allergy and immunology : official publication of the European Society of Pediatric Allergy and Immunology vol. 32,4 (2021): 647-657. doi:10.1111/pai.13443