Pasożyty jelitowe a biegunki

Temat pasożytów przewodu pokarmowego budzi wiele kontrowersji i często można spotkać się z rozbieżnymi informacjami dotyczącymi objawów, występowania oraz badania pasożytów w jelitach. Podejrzewając inwazję pasożytami, warto zastanowić się, jakie są Twoje objawy lub jakie objawy ma Twoje dziecko oraz kiedy zaczęły się te problemy. Czy pojawia się nawracająca biegunka i częste bóle brzucha? Żeby skutecznie pozbyć się pasożytów jelitowych, należy potwierdzić, z którym pasożytem mamy do czynienia. Czy dolegliwości są powodowane przez robaki obłe np. glistę ludzką lub inne pasożyty przewodu pokarmowego (lamblie, tasiemce). Często dolegliwości żołądkowo-jelitowe mogą mieć inne przyczyny.  Gdy badanie nie potwierdza inwazji pasożytniczej, warto rozważyć wykonanie badania mikrobioty jelit.

W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na pytania:

• Jakie pasożyty można spotkać w jelitach człowieka?
• Bóle brzucha i biegunki jak leczyć?
• Jakie badania wykonać przy biegunce i bólu brzucha?
• Czy wykonać badanie mikrobioty mając biegunki i bóle brzucha?
• Czy dysbioza jelitowa może dawać podobne objawy do inwazji pasożytniczej?

Przeczytaj również: Patogeny jelitowe – charakterystyka, diagnostyka i leczenie.

Jakie pasożyty można spotkać w jelitach człowieka?

W jelicie człowieka mogą bytować mikroskopijnej wielkości pasożyty, jak Entamoeba histolytica, Cryptosporidium sp. i Giardia lamblia. Do większych rozmiarów pasożytów wielokomórkowych należą bardziej znane tasiemce, glista ludzka czy owsiki. Ryzyko zarażenia pasożytami maleje, gdy przestrzegamy podstawowych zasad higieny, szczególnie mycia rąk przed posiłkami i po skorzystaniu z toalety. Czasami jednak pomimo odpowiedniej higieny możemy być bardziej narażeni na inwazje pasożytami jelitowymi. Dzieje się tak podczas dalekich podróży, czy nawet jeśli lubimy próbować nowego jedzenia w różnych miejscach. Jednak najbardziej narażoną na choroby odpasożytnicze grupą są małe dzieci, szczególnie przebywające w dużych skupiskach np. żłobkach, przedszkolach czy domach dziecka. Trudniej im zachować higienę, a poza tym wkładanie zabawek i rąk do buzi, czy gryzienie przedmiotów jest ich naturalnym sposobem poznawania świata. Stąd łatwiejsze przenoszenie np. jaj owsików u dzieci. Dlatego owsica u młodszych dzieci nie należy do schorzeń rzadkich.

Jakie są objawy pasożytów jelitowych?

Najczęstsze objawy pasożytów układu pokarmowego to:

• bóle brzucha,
• nawracająca biegunka,
• niespokojny sen,
• drapanie,
• nadmierna ruchliwość,
• obgryzanie paznokci,
• zgrzytanie zębami,
• zmęczenie i bladość.

Szczególnie nawracająca biegunka, częsty ból brzucha, osłabienie mogą być związane z występowaniem pasożytów w jelitach. Jeszcze bardziej typowe objawy można zaobserwować w przypadku owsicy u dzieci. Owsiki ludzkie często wywołują świąd okolicy okołoodbytniczej i nadmierną ruchliwość u dzieci. Jednak żeby potwierdzić lub wykluczyć inwazje pasożytniczą, należy przeprowadzić odpowiednie badania.

Jakie badanie na pasożyty jelitowe wykonać?

Często zadajemy sobie pytania, jakie badania wykonać, gdy występuje nawracająca biegunka i częsty ból brzucha. Żeby sprawdzić obecność pasożytów lub ich jaj w jelicie, należy zbadać próbkę kału. Badanie kału jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. W naszym laboratorium wykrywanie pasożytów jelitowych wykonujemy kilkoma metodami: mikroskopową i immunoenzymatyczną (ELISA) lub molekularną (multipleks real-time PCR). Dzięki tej diagnostyce można sprawdzić obecność mikroskopijnych Protista: Entamoeba histolytica, Cryptosporidium sp. i Giardia lamblia. Ponadto badanie kału pozwala sprawdzić, czy w jelicie nie bytują większe pasożyty, jak tasiemce i glista ludzka. Metoda real-time PCR charakteryzuje się bardzo wysoką czułością, więc pozwala na identyfikację pasożytów nawet przy niskiej intensywności zarażenia, poniżej progu wykrywalności standardowych metod mikroskopowych. Tak precyzyjna diagnostyka konkretnych pasożytów pozwala na podjęcie właściwej decyzji o sposobie leczenia.

Warto wiedzieć, że w przypadku podejrzenia owsicy, czyli choroby powodowanej przez owsiki wykonywane jest inne badanie niż w przypadku pozostałych pasożytów. Ma to związek innym trybem życia owsika ludzkiego, który swoje jaja składa na skórę w pobliżu odbytu. Dlatego owsiki bada się z wymazu okołoodbytniczego pobieranego poprzez przyklejenie taśmy celofanowej w okolicę odbytu, a nie z próbki kału. Następnie przyklejamy taśmę na szkiełko podstawowe i w laboratorium diagnostyki przeprowadzają badanie mikroskopowe takiego preparatu.

Biegunki, bóle brzucha jak leczyć ?

W przypadku infekcji układu pokarmowego zwykle objawy szybko mijają i nie wymagają intensywnego leczenia. Jeżeli jednak problem powraca, warto poradzić się specjalisty. Jak leczyć biegunki i bóle brzucha? Należy poszukać przyczyny tych niepokojących objawów. Najczęściej lekarz zaleci specjalistyczne badania w celu ustalenia przyczyny dolegliwości oraz dobrania odpowiedniego leczenia. Leczenie będzie zależne od wyników badań. Dobrze jeżeli kuracja jest prowadzona przez specjalistę, który leczy choroby wywoływane przez pasożyty jelitowe. Warto pamiętać, że antybiotyki i leki przeciwpasożytnicze silnie wpływają na mikrobiotę jelitową i cały organizm. Dlatego podczas i po zastosowaniu leku przeciwpasożytniczego warto pamiętać, by wesprzeć mikrobiotę jelitową ochronnym probiotykiem. Indywidualne podejście do probiotykoterapii zapewniają specjaliści w Instytucie Mikroekologii. Dzięki badaniu Mikrobiota jelit oraz dokładnemu wywiadowi chorobowemu, wraz z wynikiem dostarczają zalecenia probiotykoterapii dopasowanej do potrzeb konkretnej osoby.

Biegunki i bóle brzucha a badanie mikrobioty jelit

Jeżeli bóle brzucha, nawracająca biegunka i inne objawy żołądkowo-jelitowe utrzymują się, a badanie pasożytów nie potwierdza ich obecności, warto rozważyć wykonanie badania Mikrobiota jelit. Dlaczego? Ponieważ silne zaburzenie mikrobioty jelitowej, lub obecność patogennych szczepów bakterii np.  z gatunku Clostridioides (Clostridium) difficile i ich toksyny A/B mogą również być przyczyną bólu brzucha i biegunki. Toksyny bakteryjne mogą powodować  zapalenie jelit, wzmożoną produkcję śluzu i płynu jelitowego oraz uszkodzenie błony śluzowej jelita, co prowadzi do nasilonej biegunki i zapalenia okrężnicy. Więcej na temat badania mikrobioty jelit przeczytasz w tym artykule.

Ponadto badania mikrobioty jelitowej obejmują też ocenę różnych bakterii potencjalnie patogennych oraz grzybów np. z rodzaju Candida. Ich nadmiar w jelitach również może powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym nawracające biegunki i bóle brzucha. Przyczyną tych dolegliwości mogą być metabolity nadmiernie rozmnażających się bakterii i/lub grzybów. Poza obciążeniem układu pokarmowego, neutralizacja tych substancji angażuje też wątrobę. Przewlekłe lub nawracające dolegliwości takie jak: częsty ból brzucha czy nawracające biegunki zawsze powinny być powodem do konsultacji z lekarzem lub specjalistą i przeprowadzenia badań w celu ustalenia ich przyczyny.

Bibliografia:
Hadaś, E., & Derda, M. (2014). Pasożyty–zagrożenie nadal aktualne. Problemy Higieny i Epidemiologii, 1, 6-13.
Siekierska, M., Kot, K., Łanocha-Arendarczyk, N., & Kosik-Bogacka, D. (2018). Częstość występowania owsika ludzkiego (Enterobius vermicularis) u dzieci z wybranych przedszkoli województwa wielkopolskiego. Diagnostyka Laboratoryjna, 54(1), 5-9.
Haque, R. (2007). Human intestinal parasites. Journal of health, population, and nutrition, 25(4), 387.