Patogeny jelitowe – charakterystyka, diagnostyka i leczenie

Patogeny jelitowe – jakie mogą dawać objawy?

Do najczęstszych objawów infekcji patogenami jelitowymi możemy zaliczyć:

• bóle brzucha,
• biegunki,
• nudności,
• wymioty,
• podwyższoną temperaturę.

Co istotne, „gołym okiem” trudno stwierdzić, który z patogenów odpowiedzialny jest za pojawienie się infekcji, ze względu na to, że przebieg rożnych infekcji jest bardzo podobny. W związku z możliwym ciężkim przebiegiem zakażenia, ważna jest szybka i dokładna diagnostyka pod kątem wykrycia patogenów i niezwłoczne podjęcie odpowiedniego leczenia.

Czym są patogeny jelitowe?

To grupa bakterii, wirusów oraz pasożytów odpowiedzialnych za wywołanie stanu chorobowego w organizmie. Do najczęstszych patogenów wywołujących infekcje żołądkowo-jelitowe należą:

• bakterie, w tym: Clostridioides difficile wytwarzający toksyny A/B, Campylobacter spp., chorobotwórcze odmiany Escherichia coli, Salmonella spp., Yersinia enterocolitica, Vibrio cholerae, Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus
• wirusy, w tym: Rotavirus A, Adenovirus, Astrovirus, Norovirusy, Sapovirus
• pasożyty, w tym: Cryptosporidium spp., Cyclospora cayetanensis, Entamoeba histolytica, Giardia lamblia.

Skąd pojawiają się patogeny w przewodzie pokarmowym?

Źródła zakażenia lub zarażenia są  różne i w dużej  mierze uzależnione od czynnika etiologicznego, czyli rodzaju patogenu. Najczęściej patogen dostaje się do przewodu pokarmowego poprzez spożycie wody, a także surowej lub niedostatecznie obrobionej termicznie żywności. Do typowych źródeł zakażenia należą:

• produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak: mięso, niepasteryzowane mleko, śmietana, twaróg, jaja, skorupiaki, ryby,
• surowe warzywa.

Znaczenie w rozprzestrzenianiu się zakażeń pokarmowych ma także bezpośredni kontakt z  zainfekowanym człowiekiem i/lub zwierzęciem, a także z jego wydzielinami i wydalinami.
Niektóre patogenne bakterie mogą w niewielkich ilościach znajdować się w naszym przewodzie pokarmowym fizjologicznie i nie powodować dolegliwości. Takim patogenem jest np. toksynotwórczy szczep Clostridioides difficile.

W stanie zdrowia i równowagi mikrobiologicznej (eubiozy) nie dochodzi do rozwoju żadnych objawów. Dopiero przy osłabieniu organizmu lub po antybiotykoterapii może dojść do nadmiernego namnożenia i rozwoju choroby.

Źródłem zakażeń wirusowych jest zwykle drugi człowiek. Do zakażeń wirusowych najczęściej dochodzi drogą kropelkową, przez kontakt bezpośredni lub drogą fekalno-oralną (Rotawirus, Adenowirus, Norowirus, Sapowirus). Niekiedy patogenami wirusowymi możemy również zarazić się przez skażoną wodę i żywność (Norowirus, Sapowirus).

W przypadku zarażeń pasożytami, głównym źródłem jest zakażony człowiek lub zwierzę, a inwazja szerzy się za pośrednictwem zanieczyszczonej wody lub żywności. Zdarzają się przypadki zarażeń podczas kontaktów seksualnych (Entamoeba histolytica).

Co może świadczyć o zakażeniu/zarażeniu układu pokarmowego patogenami jelitowymi?

• Wymioty,
• Ciężka biegunka z odwodnieniem i gorączką,
• Biegunka z krwią,
• Przewlekła biegunka (trwająca ponad 2 tygodnie),
• Towarzyszące biegunce objawy pozajelitowe np. zapalenia stawów,
• Biegunka po podróżach zagranicznych.

Dlaczego zakażenia patogenami jelitowymi są niebezpieczne?

Najbardziej niebezpiecznym objawem zakażeń jelitowych jest ciężka biegunka. Zagraża ona przede wszystkim osobom ze skrajnych grup wiekowych – małym dzieciom i osobom starszym oraz osobom z niesprawnym układem immunologicznym. Ciężkie biegunki mogą doprowadzić do poważnego odwodnienia, zaburzenia świadomości, a nawet do wstrząsu hipowolemicznego. Wstrząs hipowolemiczny jest najgroźniejszym powikłaniem infekcji żołądkowo-jelitowych, spowodowany przez obniżenie objętości płynu pozakomórkowego na skutek odwodnienia. Wymaga natychmiastowej pomocy medycznej, gdyż długotrwały niedobór płynów może uszkodzić narządy, takie jak: nerki, mózg, a bez odpowiedniej interwencji lekarskiej nawet spowodować zgon.

Gdzie można wykonać badania na patogeny jelitowe?

W Instytucie Mikroekologii w Poznaniu oferujemy wykonanie kompleksowego badania pod kątem diagnostyki patogenów jelitowych. Badanie to obejmuje jakościową, molekularną diagnostykę aż 24 czynników infekcyjnych odpowiedzialnych za stany zapalne żołądka i jelit. Uzyskanie wyniku badania możliwe jest nawet tego samego dnia! Dowiedz się więcej na ten temat.

Patogeny jelitowe warto zbadać w przypadku typowych, ww. objawów infekcji żołądkowo-jelitowych oraz w celu badań epidemiologicznych, np. gdy pacjent wykonuje pracę wymagającą kontaktu z żywnością, a także przed przeszczepem mikrobioty jelitowej – FMT (ang. Fecal Microbiota Transplant).

Leczenie infekcji żołądkowo-jelitowych, w tym biegunek

Leczenie powinno być celowane w konkretny patogen powodujący zakażenie, dlatego tak ważna jest szybka diagnostyka. Pozwala to na ustalenie odpowiedniej i skutecznej farmakoterapii. Leki na podstawie wyniku badania dobiera lekarz. Warto także, jako wsparcie podstawowej terapii leczniczej lub po kuracji, zastosować dobrej jakości probiotyki albo wykonać badanie mikrobioty jelit: Mikrobiota jelit Pro lub Mikrobiota jelit Complete i otrzymać celowane zalecenia probiotyczne. Porównaj badania mikrobioty jelit i sprawdź nową wersję graficzną wyniku.