Jak przygotować się na ciążę?

Ciąża to czas wielu zmian – fizjologicznych w ciele kobiety, ale często to również okres dynamiczny emocjonalnie i psychicznie. Ciąża może być zupełnie inaczej odczuwana przez każdą osobę – od radości, przez szereg trosk do obaw i lęków.

Co zmienia się w ciąży?

W każdej ciąży, naturalne i fizjologiczne są również zmiany w funkcjonowaniu całego ciała. Zmiany, które zachodzą w organizmie podczas ciąży:

• gospodarka hormonalna – głównie estrogenów, progesteronu, prolaktyny. Co ciekawe zwiększa się nawet wielkość przysadki mózgowej!
• wzrasta objętość krwi
• funkcjonowanie odporności
• metabolizm – głównie insuliny
• piersi
• narządy wewnętrzne przemieszczają się
• anatomia – środek ciężkości przesuwa się do przodu, miednica pochyla się do przodu i powiększenia się lordoza lędźwiowa,
• napięcie mięśni i przepony, obciążone są mięśnie dna miednicy,
• wzrok,
• funkcjonowanie układów: moczowego, pokarmowego, oddechowego.

Mikrobiota a ciąża

Co ciekawe, zmiany w okresie ciąży dotyczą również mikrobioty:

• jelit,
• jamy ustnej,
• pochwy.

Warto wiedzieć, że również w powstającym podczas ciąży środowisku wewnątrzmacicznym kształtuje się mikrobiom. Środowisko to nie jest sterylne jak myślano jeszcze zupełnie niedawno.
Okazuje się, że fizjologicznie, w każdej ciąży, materiał genetyczny mikroorganizmów pochodzących z mikrobiomu matki oraz substancje produkowane przez mikrobiom matki mogą być obecne i wpływać na rozwijającego się człowieka. Doniesienia te podkreślają znaczenie mikrobiomu matki w ciąży.
Najbardziej istotne zmiany w profilu mikrobioty jelitowej zachodzą w II i III trymestrze ciąży. Z kolei mikrobiota pochwy zmienia się przez cały okres trwania ciąży. Fizjologiczne i najbardziej korzystne jest zwiększenie liczebności bakterii ochronnych Lactobacillus spp. w pochwie. Dzięki temu środowisko  pochwy jest jeszcze bardziej jednorodne, stabilne i wspiera utrzymanie ciąży.

Badania potwierdzają związek takiego profilu mikrobioty pochwy z porodem o czasie. Co jeśli tak się nie stanie? Może to wpłynąć niekorzystnie na przebieg ciąży. Gdy bakterie ochronne ustępują miejsca mikroorganizmom potencjalnie patogennym i/lub patogennym, istnieje ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego.

Najnowsze badania sugerują nawet, że profil mikrobioty pochwy przed ciążą ma znaczenie dla możliwości zajścia w ciążę, jej utrzymania i donoszenia.

Mikrobiota matki a zdrowie dziecka?

Tak! Mikrobiota jelit i pochwy matki w ciąży wpływa nie tylko na jej przebieg, ale również na zdrowie dziecka w przyszłości. Pierwsze 1000 dni życia, od okresu prenatalnego do ok.2-3 r.ż., jest aktualnie uznawane za kształtujące długofalowo mikrobiotę i zdrowie człowieka. To, co wydarzy się w tym czasie, może wspierać zdrowie lub sprzyjać występowaniu chorób na różnych etapach życia. Równie istotne i związane z mikrobiotą matki są: styl życia, sposób odżywiania, stan zdrowia kobiety i przyjmowane leki w ciąży. Planując powiększenie rodziny, warto więc zastanowić się, jak przygotować się na ciążę i zatroszczyć się o zdrowie.

Jakie czynniki w ciąży kształtują zdrowie i mikrobiotę dziecka w przyszłości?

• mikrobiota jelit i pochwy matki,
• status zdrowotny,
• styl życia: aktywność fizyczna, odżywianie, higiena snu,
• radzenie sobie ze stresem,
• przyjmowane leki i antybiotyki.

Co zatem wato zrobić w ramach przygotowania do ciąży?

Po pierwsze przyjrzyj się sobie i swojemu zdrowiu:

• Zwróć uwagę na swój styl życia – jak wygląda Twoja aktywność fizyczna i codzienna dieta? Ile sypiasz i wypijasz wody?
• Sprawdź wyniki ostatnich badań podstawowych z krwi. Jeśli są starsze niż sprzed roku, powtórz je.
• Zastanów się, kiedy ostatnio odwiedziłaś, takich specjalistów jak: lekarz ginekolog-położnik oraz stomatolog? Jeśli minął rok, umów się na konsultację.
• Kiedy wykonałaś ostatnio badanie cytologiczne, w ramach profilaktyki raka szyjki macicy i badanie USG piersi?
• Zapytaj lekarza lub położną, czy już czas na powtórzenie badań profilaktycznych.
• Czy sprawdzałaś kiedykolwiek stan mikrobioty pochwy? Jeśli nie, warto to wpisać w plan przygotowania do ciąży.  Optymalnym badaniem w ramach przygotowania na ciążę jest Mikrobiota pochwy.
• Czy jesteś pod opieką położnej i rozmawiałaś z nią o tym, że planujesz ciążę? Jeśli nie masz swojej położnej – znajdź ją. Możesz to zrobić w każdym okresie życia – nie musisz czekać do edukacji przedporodowej.

Pamiętaj, że nie jesteś sama i możesz liczyć na wsparcie w przygotowaniu do ciąży! Położna jest jedną z najbardziej odpowiednich osób, do których możesz zgłosić się w tym celu. Pod opieką położnej możesz być w każdym okresie życia – nie musisz czekać do rozpoczęcia edukacji przedporodowej.

Źródła:
Nuriel-ohayon M, neuman H, Koren O. Microbial changes during pregnancy, birth, and infancy. 2016. Front. Microbiol. 7:1031
Satokari R, Grönroos T, Laitinen K i wsp. Bifidobacterium and Lactobacillus DNA in the human placenta. 2009. Letters in applied microbiology, 48(1), 8-12.
Wopereis H, Oozeer R, Knipping K i wsp. The first thousand days–intestinal microbiology of early life: establishing a symbiosis. 2014. Pediatric Allergy and Immunology, 25(5), 428-438.
https://www.gutmicrobiotaforhealth.com/en/mouse-study-sheds-light-moms-gut-microbiota-pregnancy-shapes-immune-system-offspring/