Dysbioza jelitowa – czym jest, jak ją zbadać i czy warto to zrobić?

Zdrowe jelita są kluczowym elementem prawidłowo funkcjonującego organizmu. Ich aktywna powierzchnia jest zdecydowanie większa niż powierzchnia skóry, a codziennie przez układ pokarmowy przechodzą płyny i pokarmy.

Dlaczego jelita są tak ważne dla zdrowia?

Rolą jelit jest wchłanianie do krwiobiegu niezbędnych składników odżywczych, witamin, mikroelementów i wody. Jednocześnie bariera jelitowa ma za zadanie zatrzymać w świetle jelita wszystkie toksyny, patogeny i resztki pokarmów, by nie dostały się one do krwi.  Szkodliwe toksyny powinny być następnie usunięte z organizmu wraz z kałem podczas defekacji.

Mikrobiota jelitowa i jej rola

Należy podkreślić, że ważna jest dla zdrowia nie tylko bariera jelitowa, ale także mikrobiota jelitowa (dawniej nazywana mikroflorą). Mikrobiota to nic innego jak wszystkie mikroorganizmy bytujące w jelicie. Pełnią one szereg istotnych funkcji dla wszystkich układów organizmu, takich jak:

• rozkład resztek pokarmowych,
• synteza niektórych ważnych substancji np. witamin K i B, krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA)
• produkacja neuroprzekaźników [1, 2, 3, 4].

Jelita – drugi mózg

Ze względu na mnogość zachodzących tu procesów, jelita posiadają także rozbudowaną sieć neuronów. Sieć ta tworzy tzw. enteryczny układ nerwowy (ang. enteric nervous system – ENS). ENS jest połączony z mózgiem za pośrednictwem nerwu błędnego, czyli osi jelitowo-mózgowej [5].

Jelita – źródło odporności

Podobnie rozbudowane są tkanki limfatyczne związane z jelitami (ang. gut-associated lymphoid tissue – GALT) stanowiące istotną cześć układu odpornościowego [1, 3, 6]. W związku z tym, procesy zachodzące w jelitach, w tym aktywność mikrobioty jelitowej, wpływają nie tylko na układ pokarmowy, lecz na wszystkie części organizmu, a szczególnie układ nerwowy i odpornościowy. Ponadto mikrobiota jelitowa nieustannie kontaktuje się z układem immunologicznym i wpływa na różnicowanie, podział oraz pobudzenie aktywności różnych grup limfocytów: cytokin i przeciwciał w tym sekrecyjnej immunoglobiliny A – sIgA – tu przeczytasz więcej o sIga. Bakterie jelitowe pełnią także funkcje ochronne, immunomodulujące u odżywiają nabłonek jelitowy wchodząc w skład bariery jelitowej [1, 3, 6, 7]. Na skutek tych wszystkich procesów, mikrobiota ma ogromny wpływ na odporność śluzówek i ochronę organizmu przed infekcjami.
Warto zaznaczyć, że w jelitach bytują też mikroorganizmy potencjalnie patogenne, których nadmiar może być szkodliwy dla organizmu. Należą do nich tzw. bakterie proteolityczne oraz grzyby drożdżopodobne np. z rodzaju Candia lub pleśniowe [6].

Dysbioza jelitowa

Naukowcy potwierdzają, że dysbiozę stwierdza się w wielu chorobach:

• cywilizacyjnych: cukrzycy typu 2, otyłości,
• alergicznych: atopowym zapaleniu skóry – AZS, alergiach pokarmowych i wziewnych,
• autoimmunizacyjnych: Hashimoto, bielactwo, łuszczyca, stwardnienie rozsiane – SM,
• zaburzeniach neurorozwojowych ze spektrum autyzmu: autyzm, zespół Aspargera, dziecięce zaburzenia dezintegracyjne,
• psychicznych: depresji, chorobie Alzheimera i Parkinsona [8, 9, 10, 11, 12, 13, 14].

Zaburzenia mikrobioty jelitowej dotyczą też osób z zaburzeniami czynnościowymi układu pokarmowego, czyli zaparciami, biegunką i zespołem jelita nadwrażliwego (IBS).

Co niszczy mikrobiom jelitowy?

Zdecydowanie obecny, zurbanizowany styl życia, czyli przetworzona i małourozmaicona dieta, wszechobecny stres i duże spożycie leków nie sprzyjają prozdrowotnej mikrobiocie.

Badanie mikrobioty jelit – czyli dlaczego warto zbadać dysbiozę jelit?

W Instytucie Mikroekologii mamy największe doświadczenie w zakresie badania mikrobioty jelit na rynku polskim – robimy to już ponad 16 lat!

Warto również pamiętać, że w przebiegu wielu chorób związanych ze stanem zapalnym i dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, poprawa stanu jelit przez celowaną probiotykoterapię wesprze organizm i samopoczucie pacjenta. Zwłaszcza w takich problemach zdrowotnych, nie wystarczy jakikolwiek probiotyk. Najlepiej dobrać odpowiednie szczepy probiotyczne ze specjalistą, na podstawie wywiadu chorobowego i wykonując badanie mikrobioty jelit, inaczej mikroflory bakteryjnej – Mikrobiota jelit Basic, Mikrobiota jelit Pro lub Mikrobiota jelit Complete [6, 15].

Poznaj badanie Mikrobiota jelit Complete

Mikrobiota jelit Complete sprawdza dokładną ilość bakterii i grzybów o istotnym znaczeniu klinicznym. Uwzględnia funkcje pełnione w organizmie człowieka przez te mikroorganizmy. Ocenia przedstawicieli mikrobioty:

• ochronnej – chroni organizm przed patogenami i infekcjami
  • • pałeczki kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus, w tym produkujące nadtlenek wodoru,
    • beztlenowce z rodzajów Bacteroides i Bifidobacterium,
• immunomodulującej – odpowiada za prawidłowe działanie układu odpornościowego i reguluje jego funkcjonowanie. Jest istotna w nawracających infekcjach i chorobach o podłożu zapalnym.
  • • bakterie z rodzaju Enterococcus,
    • pałeczki Escherichia coli,
• neuroaktywnej – produkuje kwas γ-aminomasłowy (GABA), który wpływa na funkcjonowanie mózgu. Jest kluczowa dla dobrego samopoczucia. Oddziałuje także na układ immunologiczny oraz odczucie bólu trzewnego z różnych narządów.
  • • bakterie Lactobacillus plantarum i Bifidobacterium adolescentis,
• odżywiającej nabłonek jelitowy – wytwarza kwas masłowy, który odżywia błonę śluzową jelit, wspiera jej szczelność i wytwarzanie śluzu jelitowego. Szczególnie ważna dla osób z chorobami układu pokarmowego.
  • • bakterie Akkermansia muciniphila i Faecalibacterium prausnitzii,
• prebiotycznej – rozkłada błonnik pokarmowy i stymuluje do tego również inne rodzaje bakterii. Wspiera mikrobiotę odżywiającą nabłonek jelitowy i działanie mózgu.
  • • bakterie Ruminococcus bromii i Bifidobacterium adolescentis,
• proteolitycznej – rozkłada białka, wytwarzając przy tym produkty przemiany materii. Jej nadmiar może powodować wzdęcia i gazy, zakłocać trawienie i obciążać wątrobę.
  • • E. coli tzw. postać biovare – bez właściwości immunostymulujących
    • beztlenowe laseczki z rodzaju Clostridium
    • pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae: Proteus, Providencia spp., Morganella spp., Klebsiella spp., Enterobacter spp., Citrobacter spp., Serratia spp., Hafnia alvei
    • niefermentujące pałeczki z rodzaju Pseudomonas
• grzyby drożdżopodobne i pleśniowe – jeśli występują w nadmiernej liczebności, mogą powodować dolegliwości jelitowe, kandydozę (grzybicę) przewodu pokarmowego, a także zwiększać ryzyko powstawania alergii.

Mikrobiota jelit Complete sprawdza też:

• wartość pH kału – dostarcza inforomacji na temat przebiegu procesów enzymatycznych w jelicie grubym. Odpowiednie pH kału chroni wątrobę przed toksycznymi produktami przemiany materii.
• konsystencję kału – informuje o prawidłowości procesów trawiennych i kondycji całego przewodu pokarmowego.
• całkowitą liczbę bakterii – określa liczbę wszystkich bakterii w kale. Duża liczba mikroorganizmów w kale jest korzystna dla zdrowia i stabilizuje ekosystem jelit.
• indeks sprawności mikrobioty – to wskaźnik, który informuje o całościowym stanie mikrobioty i jej odporności na niekorzystne czynniki środowiskowe.
• Twój typ FODMAP – wskaźnik ten pomaga ustalić, czy zastosowanie diety low FODMAP o niskiej zawartości węglowodanów fermentujących (oligo-, di-, monosacharydów i polioli) może złagodzić występujące dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak: wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, przelewanie.
• ewentualne inne bakterie indywidualne dla Ciebie – bo każdy jest inny. Jeśli pojawią się u Ciebie to wyjaśnimy Ci, co robią w Twoim organizmie.

Co daje wynik badania mikrobioty jelit?

Wynik badania mikrobioty jelit zawiera atrakcyjne ujęcie graficzne i liczbowe poszczególnych mikroorganizmów wraz z wartościami referencyjnymi.
Do wyniku dołączony jest rozległy opis stanowiący ocenę stanu mikrobioty jelitowej. Określa on stopień zaburzeń ekosystemu jelitowego – dysbiozy jelitowej. Wskazuje, czy mikrobiota jest odporna na szkodliwe czynniki środowiskowe i czy występuje niedobór lub nadmiar mikroorganizmów. Warto wiedzieć, że badanie kału może wykryć też niektóre patogeny jelitowe – niektóre bakterie i grzyby chorobotwórcze.

Chcąc zbadać obecność pierwotniaków i robaków pasożytniczych, należy wykonać dodatkowe badanie na pasożyty jelitowe. Należy jednak podkreślić, że badanie mikrobioty jelit i pasożytów jelitowych można wykonać z tej samej próbki kału. Jest więc to duże ułatwienie.

Wynik badania mikrobioty i co dalej?

Na podstawie wyniku badania mikrobioty jelit i wywiadu zdrowotnego przygotowywana jest propozycja probiotykoterapii (terapii mikrobiologicznej). Propozycja ta zawiera konkretne, przebadane klinicznie szczepy, dawkę i czas stosowania probiotyków. Ich rodzaj, dawki i długość terapii dobrana jest do wyniku, objawów zgłaszanych w wywiadzie zdrowotnym oraz ogólnego stanu zdrowia. Terapia mikrobiologiczna Instytutu Mikroekologii ma na celu kompleksową poprawę mikrobioty i odporności, uszczelnienie bariery jelitowej oraz złagodzenie objawów.
Wynik zawiera także wskazówki dietetyczne. W przypadku nieprawidłowości, wskazujemy również możliwe dodatkowe badania diagnostyczne. Nie zostajesz z wynikiem sam/sama. Zapewniamy wsparcie i bezpłatne konsultacje telefoniczne po wykonaniu badania.
Oferujemy również szeroki zakres dostępnych konsultacji płatnych naszych specjalistów – lekarzy, dietetyków. Poznaj nasz zespół. Konsultacje płatne odbywają się zarówno stacjonarnie jak i telefonicznie, w zależności od preferencji pacjenta. Aby umówić się do wybranych specjalistów, zarejestruj się telefonicznie (61) 862 63 35.

Badanie pasożyty jelitowe

Przy okazji badania mikrobioty jelitowej, można wykonać dodatkowo badanie na pasożyty jelitowe. W badaniu wykorzystywana jest metoda immunoenzymatyczna (ELISA) oraz badanie mikroskopowe metodą zagęszczeniową. Analiza nie wymaga odrębnego zestawu, można ją wykonać z jednej próbki z innymi badaniami z kału. Badanie pasożyty jelitowe obejmuje:

• Giardia intestinalis/syn. Giardia lamblia (lamblioza),
• Cryptosporidium spp. (kryptosporydioza),
• Entamoeba histolytica (pełzak czerwonki; ameboza),
• Taenia spp. (tasiemiec; tenioza),
• Ascaris lumbricoides (glista ludzka; askarioza) i inne.

Badanie patogeny jelitowe

W Instytucie Mikroekologii można też zbadać kompleksowo 24 patogeny jelitowe metodą molekularną PCR. Badanie patogeny jelitowe wymaga specjalnego zestawu z podłożem transportowym i obejmuje patogeny, takie jak: wirusy, bakterie i pierwotniaki wywołujące biegunki. Dowiedz się więcej.

Źródła

1. Gibson GR, Roberfroid MB. Dietary modulation of the human colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics. J Nutr. 1995; 125(6): 1401–1412, doi: 10.1093/jn/125.6.1401, indexed in Pubmed: 7782892.
2. Ley RE, Peterson DA, Gordon JI. Ecological and evolutionary forces shaping microbial diversity in the human intestine. Cell. 2006; 124(4): 837–848, doi: 10.1016/j.cell.2006.02.017, indexed in Pubmed: 16497592.
3. Mroczyńska M, Libudzisz Z, Gałęcka M, et al. Mikroorganizmy jelitowe człowieka i ich aktywność metaboliczna.Prz Gastroenterol. 2016; 4: 218–224.
4. Gałęcka M, Bartnicka A, Szewc M, et al. Kształtowanie się mikrobioty jelitowej u niemowląt warunkiem zachowania zdrowia. 2016; 13: 359–367.
5. Gulas, E., Wysiadecki, G., Strzelecki, D., Gawlik-Kotelnicka, O., & Polguj, M. (2018). Jak mikrobiologia może wpływać na psychiatrię? Powiązania między florą bakteryjną jelit a zaburzeniami psychicznymi. Psychiatr. Pol, 52(6), 1023-1039.
6. Gałęcka M, Basińska A, Bartnicka A. KyberKompakt- Pro – nowoczesna diagnostyka mikroflory przewodu pokarmowego i jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. F orum Zakażeń. 2017; 8(2): 111–116, doi: 10.15374/fz2017007.
7. Strzępa A, Szczepanik M. Influence of natural gut flora on immune response. Postępy Hig Med Dośw. 2013; 67: 908–920, doi: 10.5604/17322693.1064563.
8. Kasper LH. The evolving role of the gut microbiome in human disease. FEBS Lett. 2014; 588(22): 4101, doi: 10.1016/j.febslet.2014.09.015, indexed in Pubmed: 25239394.
9. Zhuang, Z. Q., Shen, L. L., Li, W. W., Fu, X., Zeng, F., Gui, L., … & Zheng, P. (2018). Gut microbiota is altered in patients with Alzheimer’s disease. Journal of Alzheimer’s Disease, 63(4), 1337-1346.
10. Hopfner, F., Künstner, A., Müller, S. H., Künzel, S., Zeuner, K. E., Margraf, N. G., … & Kuhlenbäumer, G. (2017). Gut microbiota in Parkinson disease in a northern German cohort. Brain research, 1667, 41-45.
11. Ebel B, Lemetais G, Beney L, et al. Impact of probiotics on risk factors for cardiovascular diseases. A review. Crit Rev Food Sci Nutr. 2014; 54(2): 175–189, doi: 10.1080/10408398.2011.579361, indexed in Pubmed: 24188267.
12. Quigley EMM. New perspectives on the role of the intestinal flora in health and disease. J Gastrointestin Liver Dis. 2006; 15(2): 109–110, indexed in Pubmed: 16802003.
13. Foster JA, McVey Neufeld KA. Gut-brain axis: how the microbiome infuences anxiety and depression. Trends Neurosci 2013;36:305-312.
14. Sobieszczańska BM. The influence of intestinal dys­biosis on human’s health. Gastroenterologia Polska/ Gastroenterology. 2008; 15(5).
15. Gałecka, M., Basińska, A. M., & Bartnicka, A. (2018). Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka—implikacje w praktyce lekarza rodzinnego. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 12, No. 2, pp. 50-59).