Przewlekłe zapalenie pęcherza – co robić?

Infekcje dróg moczowych są najczęstszymi infekcjami bakteryjnymi na świecie, zaraz po zapaleniu ucha. Pojęcie zakażenia układu moczowego (ZUM) dotyczy górnych dróg moczowych (nerek i moczowodów) oraz dolnych dróg moczowych (pęcherza moczowego i cewki moczowej). Co ciekawe występowanie zapalenia pęcherza moczowego obserwuje się częściej u kobiet niż u mężczyzn, co wynika m.in. z różnic anatomicznych. Ryzyko wystąpienia jednego epizodu zapalenia pęcherza moczowego w ciągu życia kobiety wynosi aż 50%. [1] Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się:

• Dlaczego dochodzi do rozwoju zapalenia pęcherza moczowego i jakie są przyczyny zapalenia pęcherza?
• Jakie są objawy zapalenia pęcherza?
• Jak przebiega i ile trwa zapalenie pęcherza?
• Jak przebiega diagnostyka ZUM i leczenie zapalenia pęcherza?
• Dlaczego zapalenie pęcherza nie przechodzi i ciągle nawraca?
• Jak wspierać organizm przed przewlekłym zapaleniem pęcherza?

Może zainteresować Cię również: Nawracające infekcje pochwy, niepłodność i poronienia a mikrobiota.

Dlaczego ciągle mam zapalenie pęcherza? Co to jest zapalenie pęcherza moczowego, przyczyny infekcji i przebieg

Zakażenie dróg moczowych związane jest z przedostawaniem się bakterii z zewnątrz do układu moczowego. Problem ten częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Częste zapalenie pęcherza u kobiet spowodowane jest przede wszystkim budową anatomiczną, w tym krótszą cewką moczową oraz bliskością ujścia cewki moczowej i odbytu. Skutkuje to łatwiejszym i szybszym przedostawaniem się patogenów do układu moczowego, a co za tym idzie częstszym występowaniem zakażeń wśród kobiet. Oczywiście do zapalenia pęcherza u mężczyzn również może dojść, ale narażenie jest mniejsze.

Zakażenia układu moczowego dzieli się na powikłane i niepowikłane, z czego niepowikłane stanowią większość przypadków.

Rodzaje infekcji pęcherza moczowego

1. Niepowikłane ZUM definiuje się jako epizod zapalenia pęcherza moczowego u kobiety, która nie jest w ciąży, nie ma obniżonej odporności, nie ma nieprawidłowości anatomicznych i czynnościowych układu moczowo-płciowego. Dodatkowo nie wykazuje cech naciekania tkanek i powikłań ogólnoustrojowych, czyli infekcji. [2]Niepowikłane ZUM rozpoczyna się, gdy patogeny znajdujące się w jelitach zanieczyszczają obszar okołocewkowy i są w stanie skolonizować cewkę moczową. Następnie dochodzi do ich przejścia do pęcherza, co skutkuje wystąpieniem stanu zapalnego i namnażaniem się bakterii. Patogeny wytwarzają substancje, które uszkadzają komórki gospodarza oraz sprzyjają przetrwaniu bakterii i ich przedostawaniu się do nerek. Kolonizacja nerek powoduje produkcję toksyn bakteryjnych i uszkodzenie tkanek. Nieleczone ZUM mogą ostatecznie przekształcić się w bakteriemię, czyli przedostanie się bakterii do krwiobiegu.
2. Uropatogeny wywołujące powikłane ZUM przechodzą te same początkowe etapy, co w przypadku niepowikłanych infekcji – kolonizują okolicę okołocewkową, przechodzą do cewki moczowej (zapalenie cewki moczowej) i migrują do pęcherza. Aby jednak patogeny mogły spowodować infekcję, pęcherz musi zostać uszkodzony. Najczęstszą przyczyną uszkodzenia pęcherza jest cewnikowanie. Ze względu na silną odpowiedź immunologiczną wywołaną cewnikowaniem, na cewniku gromadzi się fibrynogen, zapewniając idealne środowisko do przyłączania się uropatogenów. Zakażenie indukuje naciek neutrofilów, namnażanie się bakterii, co sprzyja uszkodzeniu nabłonka, a w konsekwencji może wywołać zakażenie nerek i prowadzić do rozwoju odmiedniczkowego zapalenia nerek. Nieleczone uropatogeny wywołujące powikłane ZUM mogą również przyczynić się do bakteriemii. [3] (Patrz rys. 1.)

Zakażenia układu moczowego mogą wywoływać zarówno bakterie Gram-ujemne, jak i Gram-dodatnie, a także niektóre grzyby. Jednak do najczęstszych przyczyn infekcji układu moczowego, zarówno niepowikłanych, jak i powikłanych, zalicza się bakterię Escherichia coli.[3]

Rys.1. Patogeneza zakażenia układu moczowego [źródło: Flores-Mireles, Ana L et al. “Urinary tract infections: epidemiology, mechanisms of infection and treatment options.” Nature reviews. Microbiology vol. 13,5 (2015): 269-84. doi:10.1038/nrmicro3432]

Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego- objawy i diagnostyka ZUM

Jak rozpoznać zapalenie pęcherza? Zazwyczaj powoduje uciążliwe i często bolesne objawy. Najczęstszymi objawami ZUM są:

• Ból przy oddawaniu moczu,
• Szczypanie, pieczenie, dyskomfort podczas oddawania moczu,
• Częsta potrzeba oddawania moczu,
• Ból w dolnej części brzucha,
• Mętny lub krwisty mocz,
• Ogólne złe samopoczucie – ogólne osłabienie, zmęczenie lub nawet gorączka. [2]

Niekiedy może również dochodzić do bakteryjnego zakażenia układu moczowego bez pojawienia się objawów, jest to tzw. bakteriuria bezobjawowa (bezobjawowe zapalenie pęcherza). Jest to częste zjawisko, zwykle niegroźne, zwłaszcza u kobiet. Zazwyczaj ustępuje samoistnie lub przechodzi do objawowego ZUM.[3]

Jeżeli występuje podejrzenie zapalenia pęcherza, ważne jest szybkie rozpoznanie zapalenia pęcherza poprzez wykonanie odpowiedniej diagnostyki w celu potwierdzenia diagnozy. Diagnostyka zapalenia pęcherza wiąże się w pierwszej kolejności z wykonaniem badania moczu (badanie ogólne i posiew moczu). Posiew moczu nie tylko zbada ogólną ilość bakterii, ale również sprawdzi rodzaj bakterii powodujących zakażenie. Pomoże to w zastosowaniu odpowiedniego leczenia.

Ile trwa przewlekłe zapalenie pęcherza?

Zazwyczaj zapalenie dróg moczowych trwa kilka dni. Jednak u osób zmagających się z zapaleniem układu moczowego, które nie miały zastosowanego odpowiedniego leczenia lub u których występuje zakażenie bakteriami opornymi na leczenie antybiotykami, czas zakażenia może się wydłużyć. Taka infekcja pęcherza moczowego może trwać nawet 5 dni. [2] Niestety nieraz nawet po zniknięciu dolegliwości, w krótkim odstępie czasu dochodzi do nawrotu zakażeń dróg moczowych. Problem ten dotyczy nawet 30% przypadków. [1]

Dlaczego zapalenie pęcherza nie przechodzi?

Zakażenie dróg moczowych, zwłaszcza zapalenie pęcherza, może być uporczywe i powracać pomimo leczenia. Istnieje kilka czynników, które mogą wpływać na to, że infekcja może nie ustąpić. Są to:

• Oporność bakterii: Niektóre bakterie mogą wykształcić oporność na stosowane antybiotyki, co sprawia, że leczenie staje się mniej skuteczne.
• Niekompletne leczenie: Niewłaściwe stosowanie antybiotyków lub przerwanie kuracji przed zakończeniem wskazanego przez lekarza czasu może prowadzić do nawrotu infekcji.
• Czynniki ryzyka: Istnieją określone czynniki ryzyka, takie jak cukrzyca, obniżona odporność organizmu czy obecność kamieni w pęcherzu, które mogą sprzyjać nawrotom zakażenia.
• Zakażenie ukryte: Czasami infekcja może pozostać ukryta, wywołując tylko łagodne objawy lub powracające po pewnym czasie.

W przypadku nawracających infekcji dróg moczowych istotne jest dokładne zbadanie przyczyny przez lekarza oraz opracowanie odpowiedniego planu leczenia, aby skutecznie kontrolować infekcje i zapobiegać ich nawrotom.

 Jak leczyć przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego?

Zapalenie pęcherza wymaga zastosowania odpowiedniego leczenia, które zapewni eliminację patogennych bakterii z dróg moczowych i niedopuszczenie do rozwoju zakażenia i infekcji w obrębie nerek.

Podstawą terapii jest zastosowanie odpowiedniej antybiotykoterapii, dopasowanej do rodzaju zakażenia. W przypadku przewlekłego zapalenia pęcherza konieczne może być stosowanie dłuższej antybiotykoterapii. Może być zalecone cykliczne kuracje antybiotykami lub stosowanie niskich dawek przez dłuższy okres. Jednak często niestety może to się wiązać z nabyciem przez patogeny lekooporności. Dodatkowo w trakcie terapii antybiotykami często stosuje się również farmakoterapię objawową, w postaci leków przeciwbólowych. Oczywiście bardzo ważnym aspektem jest też zwiększenie ilości przyjmowanych płynów, w celu zwiększenia produkcji i wydalania moczu. Jest to istotne, ponieważ podczas produkcji i oddawania moczu dochodzi do wypłukiwania patogenów z pęcherza. Pomocne może być również zastosowanie probiotyków, zarówno jako wsparcie organizmu podczas antybiotykoterapii, ale również po jej zakończeniu, by przywrócić równowagę mikrobiomu i odporność. O tym, jak przyjmować probiotyki przeczytasz w tym artykule.

Nawracające zapalenie pęcherza- jakie badania wykonać w celu wsparcia organizmu?

Ze względu na to, że leczenie przy każdy kolejnym ZUM może stanowić coraz większe wyzwanie, warto zwrócić uwagę na możliwości zapobiegania nawracającym ZUM przez wsparcie organizmu. W przewlekłym zapaleniu pęcherza u kobiet w  pierwszej kolejności warto sprawdzić, czy problem nie stanowi mikrobiota pochwy. Ze względu na bliskość pochwy z cewką moczową, nieprawidłowy skład ochronnej  mikrobioty pochwy może wpływać na odporność nie tylko układu rozrodczego, ale również moczowego. Dodatkowo obecność patogenów w mikrobiocie pochwy może wpływać na zakażenie dróg moczowych. W związku z tym, w nawracających zapaleniach pęcherza warto wykonać badanie Mikrobiota pochwy, które sprawdza nie tylko bakterie ochronne, ale również najczęstsze patogeny przenoszone drogą płciową.

Dodatkowo w przewlekłym zapaleniu pęcherza u mężczyzn jak i u kobiet warto wykonać badanie Mikrobiota jelit. Skład mikrobioty jelit wpływa na ogólną odporność organizmu i radzenie sobie w walce z różnymi patogenami. Ze względu na bliskość cewki moczowej, pochwy i odbytu u kobiet, może dochodzić do kolonizacji układu moczowo-płciowego mikroorganizmami pochodzącymi z jelit, co stanowi główną drogę zakażenia. W związku z tym jelita mogą stanowić rezerwuar uropatogenów. Dodatkowo nieprawidłowy skład mikrobioty jelit może wpływać na obniżenie ogólnej odporności organizmu, ale również upośledzenie szczelności jelit. W przypadku zespołu przesiąkliwego jelita, dochodzi do przenikania do krwiobiegu różnych substancji ze światła jelita, w tym patogenów, które mogą powodować stany zapalne, osłabiające funkcjonowanie układu moczowego i tym samym zwiększać ryzyko ZUM. [1] Z tego względu coraz bardziej zwraca się uwagę na stosowanie probiotyków w prewencji przewlekłego zakażenia układu moczowego. W przypadku stosowania probiotyków ważne jest odpowiednie dostosowanie ich do potrzeb organizmu. Badanie Mikrobiota jelit dostępne w Instytucie Mikroekologii, nie tylko określa skład mikrobiomu jelitowego, ale również zapewnia indywidualnie dopasowane zalecenia probiotykoterapii. Są one opracowywane przez zespół specjalistów Instytutu na podstawie wyniku badania i składu mikrobioty jelit, a także wywiadu zdrowotnego. Tak dopasowana probiotykoterapia ma na celu przywrócenie równowagi mikrobiologicznej w obrębie jelit, pochwy oraz układu moczowego i wsparcie organizmu przed zakażeniami i infekcjami.

Skorzystaj ze wsparcia specjalistów Instytutu Mikroekologii podczas darmowych konsultacji telefonicznych

Potrzebujesz pomocy w dopasowaniu odpowiedniej diagnostyki czy probiotykoterapii w nawracających infekcjach układu moczowego? Skorzystaj z bezpłatnych konsultacji telefonicznych, podczas których nasi specjaliści chętnie Ci pomogą!

Literatura

1. Colletti, Alessandro et al. “The Possible Role of Probiotic Supplementation in Inflammation: A Narrative Review.” Microorganisms vol. 11,9 2160. 26 Aug. 2023, doi:10.3390/microorganisms11092160
2. Geerlings SE. 2016. Clinical Presentations and Epidemiology of Urinary Tract Infections. Microbiol Spectr 4:10.1128/microbiolspec.uti-0002-2012.doi.org:10.1128/microbiolspec.uti-0002-2012
3. Flores-Mireles, Ana L et al. “Urinary tract infections: epidemiology, mechanisms of infection and treatment options.” Nature reviews. Microbiology vol. 13,5 (2015): 269-84. doi:10.1038/nrmicro3432