Stres a mikrobiota – o tym jak otoczenie może wpływać na Twoje wnętrze!

Stres jest nieodzownym elementem życia. Towarzyszył człowiekowi już w czasach prehistorycznych. Pierwotnie odpowiedzialny był za stosunkowo rzadką reakcję organizmu ‘fight or flight’, czyli „walcz lub uciekaj”, aktywowaną przez układ nerwowy w odpowiedzi na zagrożenie. Stanowił fizjologiczną reakcję i sposób na przetrwanie. Z czasem jednak rozwój cywilizacyjny oraz szybsze tempo życia doprowadziły do coraz częstszej aktywacji tej reakcji. Długotrwały brak odpoczynku i rozluźnienia może zaburzać funkcjonowanie układu pokarmowego, układu odpornościowego, czy funkcjonowanie mózgu i autonomicznego układu nerwowego. Badania naukowe jednoznacznie wskazują, że stres wpływa również na stan mikrobioty jelitowej człowieka i sprzyja zaburzeniom składu mikrobioty. Narażenie na przewlekły stres zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych, a także chorób somatycznych, np. zaburzeń przewodu pokarmowego. Oto wszystko, co warto wiedzieć o stresie i metodach wspierania organizmu przed jego konsekwencjami, a także o tym, jaki jest wpływ mikroflory jelitowej na zdrowie

W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na pytania:

• Jak wygląda mechanizm reakcji stresowej?
• Jak stres wpływa na stan mikrobioty?
• Jakie są konsekwencje zmiany składu mikrobioty wywołanej stresem?
• Jak wspierać mikrobiotę przed skutkami stresu?

Przeczytaj również: Rola mikrobioty jelitowej w depresji.

Co dzieje się w organizmie podczas stresu?

Reakcję stresową rozpoczyna czynnik stresowy, czyli tzw. stresor. Może nim być bodziec psychologiczny, np. toksyczna relacja, czy kłótnia. Stresorem może być również bodziec środowiskowy. Chociażby skład diety ma znaczenie – wysokoprzetworzona dieta, niedobory składników odżywczych są stresem dla organizmu. Również hałas, toksyny, brak higieny snu, czy leki, aktywują układ współczulny (część autonomicznego układu nerwowego). Rośnie wówczas poziom hormonów stresu: adrenaliny, noradrenaliny i kortyzolu. Powoduje to przyspieszenie akcji serca, oddechu, rozszerzenie źrenic. Ciało staje się gotowe, by walczyć lub uciekać i stawić czoła potencjalnemu wrogowi. Po poradzeniu sobie z zagrożeniem aktywowany powinien być układ przywspółczulny, który działa przeciwnie, dba o odprężenie, odpoczynek i regenerację. W przypadku ciągłego stresu równowaga pomiędzy tymi układami zostaje zaburzona, a pozostawanie w trybie „walcz lub uciekaj” uniemożliwia regenerację. W organizmie dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego oraz istotnych zmian w obrębie mikrobioty jelitowej. W konsekwencji zaburzone jest funkcjonowanie wszystkich układów i rośnie ryzyko rozwoju chorób.

Jak się mają bakterie jelitowe i różnorodność mikrobioty jelitowej w stresie?

Mikrobiota jelitowa to wszystkie mikroorganizmy, głównie bakterie znajdujące się w przewodzie pokarmowym. Wiele badań wykazało, że, pomimo iż bytują one w jelitach, mają wpływ na cały organizm. Mikroflora jelitowa ma wpływ na wszystkie układy, w tym także ośrodkowy układ nerwowy. W dużym skrócie można powiedzieć, że od stanu mikroflory jelitowej zależy nasze zdrowie. Skład mikrobioty człowieka nie jest jednak stały, lecz zależy od różnych czynników.

Badania wskazują, że stres to jeden z głównych czynników modyfikujących skład mikrobioty. Powoduje on niekorzystne zmiany w obrębie mikrobioty jelitowej. Prowadzi do dysbiozy jelit, czyli takiego stanu flory jelitowej, w którym zaburzona jest równowaga pomiędzy bakteriami prozdrowotnymi i patogennymi – więcej o dysbiozie dowiesz się tutaj. Zmniejsza się różnorodność mikrobioty jelitowej, a także obniża liczebności bakterii ochronnych z rodzaju Lactobacillus. Konsekwencją takich zmian w składzie mikrobioty jelitowej jest gorsze funkcjonowanie bariery jelitowej oraz spadek odporności u osób zestresowanych. Dodatkowo badania wykazały, że stres u matki podczas ciąży, bezpośrednio wpływa na skład mikrobioty dziecka. Przyczynia się do zwiększenia liczebności bakterii potencjalnie patogennych i obniżenia liczby bakterii Lactobacillus.

Jak to się dzieje, że mikrobiota jelitowa osób zestresowanych jest inna? Zaburzenia mikrobioty jelitowej spowodowane są najprawdopodobniej przez procesy fizjologiczne, które zachodzą pod wpływem stresu. Stres aktywuje bowiem szlaki układu współczulnego również w obrębie przewodu pokarmowego, tzw. jelitowego układu nerwowego. Dochodzi do nadmiernego wydzielania mucyny oraz zwiększonej ruchliwości jelit, co wpływa na skrócenie pasażu jelitowego i objawia się biegunką. Stres wpływa również na funkcje bariery jelitowej. Powoduje zmniejszenie integralności bariery jelitowej, czego konsekwencją jest zwiększona przepuszczalność jelita. Wówczas toksyny i duże cząstki pokarmowe, takie jak białka, mogą przenikać ze światła jelita do krwiobiegu, co prowadzi do rozwoju stanów zapalnych w organizmie. Dodatkowo krążące we krwi hormony stresu mogą powodować nadmiar chorobotwórczej flory bakteryjnej jelit i zwiększać zjadliwość bakterii.

Stres – mikroflora jelit, jakie są konsekwencje tej relacji?

Rezultaty zmian w obrębie mikrobioty jelitowej pacjentów ze stresem wpływają na szereg funkcji flory jelitowej i ogólny dobrostan.

• Przede wszystkim dochodzi do zaburzeń układu pokarmowego i wystąpienia dolegliwości, takich jak bóle brzucha, czy biegunki. Z tego typu zaburzeniami jelitowymi niektórzy funkcjonują nawet latami. Jeśli jednak nie nastąpi zredukowanie bodźców stresowych lub wykształcenie sposobów na regulowanie napięcia, może dojść do rozwoju chorób przewodu pokarmowego np. zespołu jelita drażliwego (IBS), czy bardzo powszechnego SIBO – więcej o przyczynach SIBO przeczytasz w tym artykule. Stres ma również znaczenie dla przebiegu zapalnych chorób jelit, np. nieswoistego zapalenia jelit. Może nasilać stan zapalny jelit oraz objawy choroby.
• Ze względu na to, że mikrobiota jelit ma kluczowe znaczenie dla układu immunologicznego, kolejną konsekwencją stresu może być obniżenie odporności. Przewlekły stres może prowadzić do rozwoju zaburzeń układu odpornościowego i chorób autoimmunologicznych.
• Szereg badań wykazało również związek mikrobioty jelitowej z funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego. Faktycznie, mikrobiota jelitowa może wpływać na samopoczucie. Istnieje również bezpośrednie połączenie między jelitami a mózgiem poprzez nerw błędny. U osób narażonych na stres, stan jelit i mikroflora jelitowa wpływają więc na psychikę. Może dochodzić do zaburzeń nastroju, a nawet depresji, zaburzeń lękowych, czy innych chorób psychicznych. Dowiedz się więcej o tym, jakie znacznie mają bakterie jelitowe dla mózgu oraz jak naturalnie wspierać produkcję neuroprzekaźników.

Zwłaszcza jeśli dotyczy Cię problem przewlekłego stresu, warto zatroszczyć się o swoją florę bakteryjną jelit, wpływa ona bowiem istotnie na Twoje zdrowie.

Jak wspierać bakterie jelitowe przed skutkami stresu?

Jednym ze sposobów na odbudowę składu mikrobioty jest zastosowanie probiotykoterapii, a więc konkretnych, przebadanych szczepów bakterii, które mają zdolność kolonizowania jelita grubego. Można rozpocząć od badania mikrobioty jelita grubego, np. wykonując badanie Mikrobiota jelit Complete. Badanie to sprawdza liczebność bakterii tworzących mikrobiotę, z uwzględnieniem poszczególnych funkcji flory jelitowej, w tym: ochronnej, immunomodulującej, czy neuroaktywnej. Z tego względu badanie Mikrobiota jelit Complete jest dedykowane osobom narażonym na stres oraz z zaburzeniami psychicznymi oraz jelitowymi. Wykonując badanie Mikrobiota jelit Complete, otrzymasz gotową propozycję probiotykoterapii dopasowaną do Twoich potrzeb, na podstawie składu mikrobioty, jak i wywiadu chorobowego. Jak to zrobić?

1. Zamów badanie Mikrobiota jelit Complete.
2. Pobierz kał do zestawu otrzymanego od nas.
3. Materiał dostarcz osobiście lub za pośrednictwem kuriera do badania w naszym laboratorium w Poznaniu, przy ul. Sielskiej 6. Sprawdź, jakie to proste!

Literatura

Bear T, Dalziel J, Coad J, Roy N, Butts C, Gopal P. The Microbiome-Gut-Brain Axis and Resilience to Developing Anxiety or Depression under Stress. Microorganisms. 2021 Mar 31;9(4):723